Η διάρθρωση του διαλόγου Πρωταγόρας και τα πρόσωπα

1.Εισαγωγή: Ο Σωκράτης διηγείται τη συζήτησή του με τον Πρωταγόρα σ’ έναν φίλο του.

ü  Βγαίνει από το σπίτι του Καλλία και συναντά έναν φίλο του

ü  διήγηση πώς και γιατί βρέθηκε εκεί //ποιους συνάντησε και τι συζητήθηκε

ü  αφήγηση επομένως διαλόγου του με Πρωταγόρα= αφηγημένος διάλογος

ü  λειτουργικότητα αυτής της εισαγωγής= όχι μονότονη, αλλά ζωντανή διήγηση

ü  κερδίζει σε ζωντάνια και αμεσότητα ως λογοτεχνικό έργο

ü  αντιρρήσεις: έλεγχος πειστικότητας:δυσκολία να μείνεις πιστός και ακριβής στην αναπαραγωγή λεπτομερειών και λεπτών αποχρώσεων της αντιπαράθεσης τόσο περίπλοκων θεμάτων

ü  αντιστάθμισμα: παραστατικότητα και γλαφυρότητα της αφήγησης του Σωκράτη =γοητεύει

2.Πρόλογος: Ο Ιπποκράτης και η σφοδρή επιθυμία να γίνει μαθητής του Πρωταγόρα.

ü  Χαράματα ο νεαρός φίλος του Σωκράτη Ιπποκράτης, με πάθος για τη μόρφωση και θαυμασμό στους μεγάλους διανοητές, έρχεται στο σπίτι του Σωκράτη= ειδοποίηση:Ο Πρωταγόρας στην Αθήνα

ü  Θέλει ο Ιπποκράτης να γίνει μαθητής του Πρωταγόρα, βοήθεια από Σωκράτη να παρουσιαστεί σ’ αυτόν

ü  Ερωτήσεις Σωκράτη:γιατί θέλει να μαθητεύσει σ’ αυτόν και τι θέλει να μάθει= αδυναμία απάντησης νεαρού= ο Σωκράτης θα ρωτήσει στο σπίτι του Καλλία για λογαριασμό του: τι μπορεί να διδάξει στο νεαρό ο Πρωταγόρας

ü  Τίθεται από την αρχή το θέμα της φιλοσοφικής συζήτησης: ποια η αξία της σοφιστικής και αν μπορούν οι σοφιστές να διδάξουν στους νέους αρετή

3. Ο Σωκράτης στο σπίτι του Καλλία. Περιγραφή του Πρωταγόρα και των άλλων προσώπων του διαλόγου.

ü  Σκηνή στο σπίτι του Καλλία, αφού με δυσκολία μπαίνουν Σωκράτης και Ιπποκράτης…

ü  Περιγραφή Πρωταγόρα, Ιππία και Πρόδικου= ο κάθε σοφιστής περικυκλωμένος από ομάδα μαθητών και θαυμαστών

ü  Κύκλος γνωστών συντρόφων Σωκράτη= Ιπποκράτης, Αλκιβιάδης, Κριτίας= ελάχιστη συμμετοχή//επεμβάσεις σε δύσκολη στιγμή καμπής του διαλόγου Σωκράτη και Πρωταγόρα από Αλκιβιάδη και Καλλία

ü  Πρόδικος, Ιππίας= γελοιογραφικά σχεδιασμένοι = επιδεικτικά πολυμαθείς= ο πρώτος μανιακός των εννοιών =ο δεύτερος μεγαλόστομος και ρητορικός//ρηχότητα και μεγαλομανία

ü  Πρωταγόρας= αλαζονικός και με αυτοπεποίθηση// δεν υποβαθμίζεται όμως η θέση του στην ιστορία της ελληνικής σκέψης=άξιος σεβασμού ο πρωταγορικός στοχασμός=διακριτική σωκρατική ειρωνεία

4.Η αρχή της συζήτησης.Είναι δυνατόν να διδαχθεί η πολιτική αρετή, όπως ισχυρίζεται ο Πρωταγόρας;

ü  Το μάθημα του Πρωταγόρα: ευβουλία =ικανότητατα σωστής σκέψης και απόφασης για κάθε θέμα ιδιωτικού και δημόσιου βίου

ü  Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως καταγωγής, κοινωνικής τάξης, οικονομικής κατάστασης

     =μπορούν να διδαχτούν την πολιτική αρετή

     =υπάρχουν άνθρωποι ικανοί να τους διδάξουν

ü    Αντιρρήσεις Σωκράτη: παράδειγμα αθηναϊκής εκκλησίας του δήμου

     = αποπέμπεται ο μη ειδικός σε τεχνικό θέμα

     =σε θέματα πολιτικής και καλής διοίκησης δεκτή η  γνώμη κάθε-

       νός

     =οι πολιτικοί άνδρες, όπως ο Περικλής, δεν μπόρεσαν να διδά-

       ξουν στα παιδιά τους πολιτική αρετή

     = οι καλύτεροι δάσκαλοι δεν πέτυχαν με μαθητές ανίκανους

      ΑΡΑ:διδακτή η οποιαδήποτε τέχνη//δε διδάσκεται η πολιτική

      Αρετή

5.Η απάντηση του Πρωταγόρα και ο μύθος για τη δημιουργία της ανθρώπινης κοινωνίας

ü  Απάντηση του Πρωταγόρα  με έναν μεγάλο λόγο =θυμίζει δημόσιες διαλέξεις σοφιστών

ü  Διακρίνεται στο μύθο του Προμηθέα= απάντηση στην αντίρρηση του Σωκράτη ότι δεν υπάρχουν ειδικοί σε θέματα πολιτικής// απάντηση στην αντίρρηση αδυναμίας διδασκαλίας της από καλούς πολίτες στους γιους τους

ü  Ο μύθος αποδεικνύει την αξία παραχώρησης σε κάθε πολίτη του δικαιώματος λόγου σε ζητήματα καλής διοίκησης της πόλης: το βουλεύεσθαι (σκέψη/αποψεις/ευθύνες/ψήφιση) σε πολτικά θέματα εξαρτάται από δικαιοσύνη και λογική= συνιστούν την αρετή του πολίτη

ü  Όποιος δε διαθέτει αυτές τις ιδιότητες =τρελός

ü  Η έννοια των ποινών και τιμωρίας για πράξεις αδικίας αποδεικνύει ότι ο καλός πολίτης δεν είναι θέμα τύχης, αλλά απόρροια διδασκαλίας και κατάκτησης=εντελώς παράλογη η τιμωρία, αν υπήρχε αδυναμία διόρθωσης

ü  Β΄μέρος λόγου=ο Πρωταγόρας απαντά με λογικά επιχειρήματα=η αρετή διδακτή

ü  Με την αρετή συμμετέχει κανείς στην κοινωνικο-πολιτική ζωή

ü  Αυτή καθιστά δυνατή την ύπαρξη κοινωνιών –πόλεων

ü  Δίχως αρετή, δικαιοσύνη,σωφροσύνη,οσιότητα δεν υπάρχουν κοινωνίες

ü  Κοινωνίες και γονείς διδάσκουν τα παιδιά τους//όποιος δε θέλει να διδαχθεί= τιμωρείται(θάνατος,εξορία)ως νόσος της πόλεως

ü  Η διδαχή από τους μεγάλους πολιτικούς δε γίνεται με τη μορφή μαθήματος, αλλά με νουθεσίες, παραδείγματα,φοίτηση σε δασκάλους για εκμάθηση μέσω της ποίησης, μουσικής της αρετής.

ü  Η πόλη με τους νόμους διδάσκει πολιτική αρετή

6.Η φιλοσοφική σημασία του διαλόγου

ü  Θέματα Πρωταγόρα= δύο

     =φύση της αρετής

     = ποιος μπορεί να τη διδάξει//οι σοφιστές ικανοί διδασκαλίας της;

ü  Στο έργο αντιπαρατίθενται

     = απόψεις καθενός των δυο συνομιλητών για την αρετή

     =μέθοδοι προσέγγισης της αλήθειας

ü  Θέμα αρετής = θέμα συζήτησης//το θέμα αν η αρετή είναι διδακτή διαπερνά όλον το διάλογο

ü  Μέθοδος Σωκράτη= διαλεκτική=με ρωτήσεις επιδιώκεται ακρίβεια και διευκρίνιση κάθε θέματος=απόλυτη γνώση και κατανόηση του πράγματος μελέτης

ü  Μέθοδος Πρωταγόρα

     =μύθος= αφήγηση με ποιητικό χαρακτήρα από την παράδοση

       ή θρύλο, κατασκευή διανοητή//ποιητικός και συμβολικός

       χαρακτήρας μύθου=δεν οδηγεί με ακρίβεια στη φιλοσοσφι-

       κή και επιστημονική γνώση//χρήση και από τον Πλάτωνα,

       αλλά ως συμπλήρωμα φιλοσοφικής απόδειξης//αυτόνομος

       τρόπος, ισοδύναμος με φιλοσοφικές μεθόδους από σοφι-

       στές για κατάκτηση γνώσης

      =διάλεξη= την ειρωνεύεται ο Σωκράτης, καθώς είναι μακρο-

         σκελής και ο ακροατής δεν μπορεί να ελέγξει τις διάφο-

         ρες ιδέες= μέθοδος πειθούς, όχι μέθοδος προσέγγισης

      της αλήθειας

      =σχολιασμός ποιητικών κειμένων=βασική παιδεία ομη-

         ρικών επών, ΄Ομηρος και άλλοι ποιητές =αυθεντίες//οι

         σοφιστές, αν και η αναφορά σε ποιήματα  δεν ήταν ιδιαί-

         τερο χαρακτηριστικό τους, καλλιέργησαν τις ανθρωπι-

         στικές επιστήμες= πρωτοπόροι λογοτεχνικής ανάλυσης,

         φιλολογίας,γλωσσολογίας

ü  Αντίρρηση Σωκράτη=καχυποψία του στο γραπτό λόγο=το γραπτό = βουβό σ’ αυτόν που θέτει ερωτήματα= ΑΡΑ:περιορισμένες δυνατότητες σοφιστικής, ανάδειξη αξίας σωκρατικής διαλεκτικής ως μοναδικής φιλοσοφικής μεθόδου για την κατάκτηση της αλήθειας

ü  Το θέμα πάντως της φύσης της αρετής δε λύνεται, μένει μετέωρο, όπως και σε άλλους νεανικούς διαλόγους=δε διατυπώνεται συμπέρασμα=καθαρότητα ωστόσο απόψεων αντιπάλων=Ο Πρωταγόρας ασπάζεται τη σχετικότητα, ο Σωκράτης αναζητά την γενική, καθολική, απόλυτη αλήθεια= η σωκρατική-πλατωνική θέση για την αρετή μένει ανολοκλήρωτη στο διάλογο, για να ολοκληρωθεί στην «Πολιτεία».

Εισαγωγή Πλάτωνα

1.Σωκρατική αμφισβήτηση

• ειρωνεία όπλο της σκέψης του, της φιλοσοφικής του έρευνας

·       και οι σοφιστές αμφισβητούν, αλλά καταλήγουν στην άρνηση= αλήθεια δεν υπάρχει

• ο Σωκράτης αντιπαραθέτει θετική αμφισβήτηση= αναζητά την πρώτη αλήθεια, που δεν επηρεάζεται από τις συνθήκες

2.Διαλεκτική και μαιευτική           

• διαλεκτική= διάλογος. Η σωκρατική διαλεκτική είναι:σταδιακή αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή// σταδιακή προσπάθεια να εξαχθεί νέο συμπέρασμα= νέα προσέγγιση της αλήθειας
• Με ερωτήσεις σχεδόν απλοϊκές ο Σωκράτης εξαναγκάζει το συνομιλητή να φτάσει στην ακραία συνέπεια των όσων υποστήριξε= σαθρότητα λογικών επιχειρημάτων= νέα συζήτηση προς την γενική αλήθεια, ανεξάρτητη από περιστάσεις και συνθήκες= ΠΡΩΤΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
• Δε διατυπώνει εκ των προτέρων θεωρία, αλλά όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης συντελεί στην εξαγωγή της σωκρατικής άποψης από τον αντίπαλο= μαιευτική

·       Ο συνομιλητής γεννά την αλήθεια, καθώς γνωρίζει την Αλήθεια, την Ιδέα και ξαναθυμάται με τη μέθοδο του Σωκράτη όσα ήδη η ψυχή γνωρίζει

3.Αναζήτηση ορισμών και ηθική

• Ο Σωκράτης κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη. Η έρευνα περνά από τα φυσικά φαινόμενα στον άνθρωπο αποκλειστικά
• Δεν ενδιαφερόταν απλώς για τον ορθό τρόπο δράσης, αντίθετα από τους σοφιστές που είχαν χρησιμοθηρικό ενδιαφέρον γι αυτά τα θέματα
• Επιζητά σταθερό έδαφος για τον αμετάκλητο καθορισμό του καλού, αρετής, σοφίας
• Αναζητά την αρχή κάθε ηθικής έννοιας που δεν επηρεάζεται από τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, την ανθρώπινη αντίληψη
• Αναζητά το απόλυτο, απορρίπτει το σχετικό, αναζητά την  ουσία της ηθικής, όχι τα ηθικά φαινόμενα

4.Επαγωγική μέθοδος

• Δρόμος για την αναζήτηση της απόλυτης ουσίας των ηθικών εννοιών
• Επακτοί λόγοι= σκοπός η εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων= τὸ ὁρίζεσθαι καθόλου
• Ξεκινά από τα παραδείγματα της καθημερινής ζωής και εμπειρίας και οδηγεί τη σκέψη του συνομιλητή στην εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων που ξεπερνούν την εμπειρία και φτάνουν στην απόλυτη γνώση του θέματος
• Απόλυτος ορισμός, απόλυτη γνώση για την αλήθεια «καλού-κακού», «αδικίας-δικαίου», «ομορφιάς-ασχήμιας», «σωφροσύνης-άνοιας», «θάρρους-δειλίας», «ορθής διακυβέρνησης-δεσποτείας»

· Σημάδεψε τη φιλοσοφία ο Σωκράτης, καθώς υπέδειξε ότι η λογική σκέψη

     και όχι οι αισθήσεις είναι ο μοναδικός οδηγός της αλήθειας, του καθολι-

     κού  και αιώνιου

5.Δίκη και θάνατος του Σωκράτη

-Μήνυση κατά Σωκράτη από τους:Μέλητο, Άνυτο και Λύκωνα.

-Λόγοι μήνυσης:

• δεν πιστεύει σε θεούς και εισηγείται καινά δαιμόνια;
• διαφθείρει τους νέους.

-Η πρώτη κατηγορία δεν ευσταθεί:δεν είχε η αρχαία ελληνική θρησκεία ούτε ιερό βιβλίο ούτε δόγμα ούτε ιερατείο…

-Συμμετείχε δε στις μεγάλες κοινές θρησκευτικές τελετές και δεν τις αμφισβητούσε.

-Δεν ισχύει η ασέβεια ως κατηγορία, όπως στοιχειοθετήθηκε με δίκες για κάποιους άλλους, όπως Αναξαγόρα, Πρωταγόρα, Αισχύλο.

-Η θρησκεία αποτέλεσε πρόσχημα για βαθύτερους πολιτικούς λόγους.

-η κατηγορία διαφθοράς των νέων έχει σχέση με τα πραγματικά αίτια δίωξης.

  =δε διέφθειρε πραγματικά τους νέους, αλλά στη αγορά ξεσκέπαζε την ψευδή σοφία σοφιστών και δημαγωγών…

  =η γοητεία που ασκούσε στους νέους μεταφράστηκε διαφθορά…

   -πολλοί μαθητές του πήραν μέρος στην πολιτική και έπαιξαν αρνητικό ρόλο σε μια καταστροφική για την Αθήνα περίοδο:πβ. Αλκιβιάδη, Κριτία, Χαρμίδη…

-το δικαστήριο:500(+1) ενήλικοι δικαστές

  =ένοχος ο Σωκράτης:281,αθώος:220

  =ποινή= θάνατος:300,όχι:201

έπαιξε το ρόλο της η Σωκρατική ειρωνεία…Στην απολογία του ζητά δωρεάν σίτιση στο πρυτανείο /πρόστιμο:1 μνά!

-Αν και οι μαθητές του(Κρίτων)του ζήτησαν να αποδράσει, αυτός δε δέχτηκε να προδώσει τους νόμους της πόλης. Ήπιε ψύχραιμα το κώνειο στο κελλί του δεσμωτηρίου…

ΠΛΑΤΩΝ

 Ο Βίος

1.Γέννηση το 428/9 πχ.// Πατέρας του ο Αρίστωνας, γιος του Αριστοκλή= γένος πιθανώς αριστοκρατικό. Μητέρα του η Περικτιόνη, από παλιά αρχοντική γενιά που έφτανε ως το Σόλωνα.

2.Θείος της ο Κριτίας, πρωτεργάτης των Τριάκοντα και αδελφός της ο Χαρμίδης, που επίσης συνεργάστηκε με τους Τριάκοντα.

3.Σημαντική πηγή πληροφοριών για τη ζωή του η 7^η επιστολή, γράμμα στους φίλους του Συρακόσιους= αποτελεί είδος αυτοβιογραφίας.

4.Επιμελημένη τη μουσική και γυμναστική παιδεία των αριστοκρατικών γόνων της Αθήνας.

5.Λογοτεχνικό τάλαντο εμφανές στα διαλογικά του έργα και στα πρωτόλειά του τραγικά έργα.

6.Ενδιαφέρθηκε για την πολιτική, λλά η συμπεριφορά των θείων του και των δημοκρατικών απέναντι στο Σωκράτη τον έκαναν να απομακρυνθεί.

7.Οι πρώιμοι διάλογοι γράφονται την πρώτη δεκαετία μετά το θάνατο του Σωκράτη.

8.Ταξίδια και Σικελική εμπειρία

-398-390 πχ.:ταξιδεύει στην Κάτω Ιταλία και Σικελία:θρύλος το ταξίδι του σε Αίγυπτο και Κυρήνη, λόγω αναφορών του ίδιου  του Πλάτωνα στη σοφία της Αιγύπτου

-πνευματική εξέλιξή του= ήρθε σε επαφή με τον Πυθαγορισμό και τον εξέχοντα εκπρόσωπό του:Αρχύτα Ταραντίνο

-γνωριμία του με το Διονύσιο Ι, τύραννο των Συρακουσών(405-367) και το γαμπρό του Δίωνα

-με παρότρυνση του Δίωνα ο Πλάτων να διδάξει πολιτική αρετή και  σοφία στο Διονύσιο= άδοξη κατάληξη= κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος στην Αίγινα…

-367πχ.=Ο Διονύσιος ΙΙ στο θρόνο των Συρακουσών. Ο Δίων πείθει εκ νέου τον Πλάτωνα για την προθυμία του νέου τυράννου

-Ο Πλάτων θέλοντας να μεταμορφώσει το Διονύσιο σε φιλόσοφο-βασιλέα σύμφωνα με το πρότυπο στην ιδανική του Πολιτεία επιστρέφει στη Σικελία=366πχ.=άδοξη κατάληξη= «όμηρος»των συγκρούσεων Δίωνα-Διονυσίου

-επιστρέφει και το 361πχ.=Θλιβερή εμπλοκή Ακαδημεικών στην εμφύλια διαμάχη Δίωνα και Διονυσίου και στα συνεχή πραξικοπήματα.

9.Ίδρυση Ακαδημίας

-Μετά την επιστροφή του από το πρώτο ταξίδι του στη Σικελία, κοντά σε παλαιό γυμναστήριο που ονομαζόταν όπως και όλη η περιοχή Ακαδήμεια, από τον προστάτη ήρωα Ακάδημο ή Εκάδημο. Έκλεισε μετά από εννέα αιώνες, το 529 πχ. επί Ιουστινιανού

-Τα μαθήματα της σχολής ίδια με αυτά που ορίζει στην Πολιτεία του ως ιδανική παιδεία των φυλάκων της ανώτερης τάξης που ασκεί την εξουσία

-μεγάλη σημασία είχαν τα μαθηματικά ως αναγκαία προετοιμασία για τη διδασκαλία της διαλεκτικής:στην είσοσο της Ακαδημία υπήρχε η επιγραφή: «ἀγεωμέτρητος μηδείς εἰσίτω».

ΑΡΧΑΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ-ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΛΑΤΩΝ-ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1. Αναφέρεται ότι ο Σωκράτης ενέπνευσε αντιφατικά αισθήματα στους συγχρόνους του. Να σημειώσετε ποιοι από τους παρακάτω λόγους εξηγούν , κατά τη γνώμη σας, την αντιπάθεια πολλών συμπολιτών του και τις κατηγορίες ότι ήταν άθεος.

α. Διακήρυσσε με έπαρση τη σοφία του

β. Προσπαθούσε να αποδείξει ότι δεν ήταν σοφοί ορισμένοι που ισχυρίζονταν πως είναι

γ. συνέργησε στη σύλληψη κάποιου πολίτη την εποχή των Τριάκοντα Τυράννων

δ. προκαλούσε με την ειρωνεία του τη μακαριότητα πολλών Αθηναίων

ε. η ειρωνεία του είχε στόχο και το χρησμό του Απόλλωνα

2. Ποιες από τις παρακάτω φράσεις αναφέρονται στο Σωκράτη(Σ) και ποιες στους σοφιστές(Σ)

α. θετική αμφισβήτηση

β. αναζήτηση της βαθύτερης αλήθειας των πραγμάτων, της πρώτης και αναλλοίωτης αλήθειας

γ. ειρωνεία: όπλο της σκέψης, της αναζήτησης, της φιλοσοφικής έρευνας

δ. αμφισβήτηση που καταλήγει σε άρνηση

ε. αμφισβήτηση που καταλήγει σε άρνηση

3. Ποιες από τις παρακάτω φράσεις ανταποκρίνονται στην έννοια της διαλεκτικής και μαιευτικής μεθόδου που χρησιμοποιούσε ο Σωκράτης;

α. Διαλεκτική είναι οποιαδήποτε συζήτηση

β. Διαλεκτική κατ’ αρχήν σημαίνει διάλογος

γ. Από την αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή συνάγεται απευθείας η αλήθεια

δ. Είναι η σταδιακή, βήμα-βήμα, αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή

ε. Μαιευτική είναι η φιλοσοφική θεωρία του Σωκράτη

στ. Όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης στρέφεται στο να εξαχθεί η σωκρατική άποψη από τον αντίπαλο.

4. Από τις παρακάτω θέσεις να διαγράψετε εκείνες που δεν ανταποκρίνονται στη φιλοσοφία των σοφιστών ή του Σωκράτη(Σ.Σ//Σ.Λ-Σοφ.Σ//Σοφ.Λ)

α. αναζήτησε την πρώτη αρχή της δημιουργίας

β. ασχολείται μόνο με τον άνθρωπο και την κοινωνία του

γ. από την εμπειρία έφτανε σε μια απόλυτη γνώση του θέματος

δ. χρησιμοποίησε την παραγωγική μέθοδο για την εξαγωγή καθολικών ορισμών

ε. σημάδεψε τη φιλοσοφική σκέψη κυρίως με τη φιλοσοφική του θεωρία

στ. αναζήτησε την αρχή κάθε ηθικής έννοιας

ζ. Ενδιαφέρονται για τη σχετική αλήθεια, όχι την απόλυτη

η. Μοναδικός οδηγός προς την αλήθεια είναι η λογική σκέψη και όχι οι αισθήσεις

θ. Στρέφουν τη φιλοσοφία από τη φύση στον άνθρωπο

5. Σημειώστε το Σωστό ή Λάθος:

Ο Πλάτων:

α. Γεννήθηκε το 431 πχ

β. δεν είχε κανένα ενδιαφέρον από τη νεαρή του ακόμη ηλικία για την πολιτική

γ. Τον πίκρανε η καταδίκη του Σωκράτη

δ. στην 7^η επιστολή του αυτοβιογραφείται κατά κάποιον τρόπο

ε. ιδρύει την Ακαδημία ύστερα από το δεύτερο ταξίδι του στη Σικελία

στ, έλαβε επιμελημένη μουσική και γυμναστική παιδεία

ζ. θα ιδρύσει την Ακαδημία σε ένα κτήμα κοντά στο πολύ παλαιότερο γυμναστήριο

η. δεν έδινε μεγάλη σημασία στα μαθηματικά

6. Να σημειώσετε το Σ στις φράσεις που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα

α. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει πως είναι σε θέση να καθοδηγήσει τον Ιπποκράτη ώστε να βελτιώνεται συνεχώς

β. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να διδάσκουν στους άλλους την πολιτική αρετή

γ. Στο δεύτερο μέρος του λόγου του ο Πρωταγόρας απαντά με μύθο

δ. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι η αρετή είναι και πρέπει να θεωρείται διδακτή

ε. Ο Πλάτων βάζοντας το Σωκράτη να αφηγηθεί το διάλογό του με τον Πρωταγόρα δίνει τη δυνατότητα στο έργο του να κερδίσει σε ζωντάνια, υπολείπεται όμως σε πειστικότητα

στ. Στην περίπτωση του Πρωταγόρα η Σωκρατική ειρωνεία είναι πολύ διακριτική

ζ. Ο Πρόδικος και ο Ιππίας είναι γελοιογραφικά σχεδιασμένοι

η. Ο πρόλογος του «Πρωταγόρα» αναδεικνύει ένα στιγμιότυπο της ζωής των νέων της Αθήνας

7. Να συμπληρώσετε με τις κατάλληλες φράσεις τις παρακάτω πληροφορίες:

α. Αν παρουσιαστεί κάποιος μη ειδικός σε μια συζήτηση για τεχνικό θέμα στην αθηναϊκή εκκλησία του δήμου και θελήσει να συμβουλεύσει σχετικά με αυτό τους συμπολίτες του………………………………………………………………………….(του επιτρέπουν να μιλήσει ελεύθερα/τον διώχνουν κοροϊδεύοντάς τον)

β. Στα ζητήματα πολιτικής και καλής διοίκησης…………………………………………………………………..(δεν μπορεί ο καθένας να έχει ορθή άποψη/ο καθένας μπορεί να έχει ορθή άποψη)και…………………………………………………........................(είναι ανάγκη/δεν είναι ανάγκη)να έχει εκπαιδευτεί πάνω στο θέμα.

γ. ………………………………………………………………………...

(Συ-χνά .μπορεί/κανείς ποτέ δεν μπορεί)με τη διδασκαλία να κάνει τον άλλο καλύτερο υποστηρίζει ο Σωκράτης.

δ. Για τον Πρωταγόρα ο κάθε άνθρωπος …………………………(κατέχει/δεν κατέχει)εξ ορισμού τη δικαιοσύνη και τη λογική που του επιτρέπουν να έχει την ιδιότητα του πολίτη.

ε. Το γεγονός πως οι πόλεις έχουν προβλέψει τιμωρίες για πράξεις αδικίας……………..(αποδεικνύει/δεν αποδεικνύει) πώς υπάρχει πανανθρώπινη πίστη στην ιδέα ότι το να είναι κανείς καλός πολίτης……………………(δεν είναι θέμα τύχης / είναι θέμα τύχης)

στ. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι ο Σωκράτης…………………..(δεν έχει δίκιο/έχει δίκιο) να ισχυρίζεται ότι οι μεγάλοι πολιτικοί δεν προσπαθούν να διδάξουν στους γιους τους την αρετή.

8. Να επιλέξετε τις ορθές απαντήσεις στη δεξιά στήλη

Τα θέματα του διαλόγου «Πρωταγόρας» είναι:	1. Ποια είναι η φύση της αρετής 2. Πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του Προμηθέα για την επιβίωση του ανθρώπου 3. Ποιο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της Αθήνας 4. Ποιος μπορεί να διδάξει την αρετή 5. Είναι οι σοφιστές τα κατάλληλα πρόσωπα για να αναλάβουν τη διδασκαλία της αρετής
Για να εκθέσει τις απόψεις του ο Πρωταγόρας χρησιμοποιεί τους εξής τρόπους:	1.μύθο 2. Διαλεκτική μέθοδο 3. Διάλεξη 4. Σχολιασμό ποιητικών κειμένων

 9. Πώς αρχίζει ο διάλογος Πρωταγόρας  και για ποιο λόγο επιλέγει ο Πλάτων αυτή την εισαγωγή; Ποια ένσταση  εγείρεται και πώς αναιρείται;

10.Πώς αποδεικνύεται το θέμα της φιλοσοφικής συζήτησης που θα ακολουθήσει;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.    Διαλεκτική-σωκρατική ειρωνεία-μαιευτική:Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για το καθένα, επισημαίνοντας τη σχέση τους στη διδασκαλία του Σωκράτη.

2.    Ποια είναι η βασική διαφορά Σωκρατικής και σοφιστικής αμφισβήτησης;

3.    Ποια ήταν τα όπλα του Σωκράτη ώστε να φτάσει στην πρώτη αλήθεια των πραγμάτων;

4.    Τι σημαίνει η έκφραση: «…ο Σωκράτης οδηγεί το συνομιλητή του στη γενική αλήθεια»;

5.    Ποια σκοπιμότητα έχει η χρήση της μαιευτικής μεθόδου από το Σωκράτη;

6.    Σωκράτης και σοφιστές αν και έστρεψαν το φιλοσοφικό στοχασμό από τη φύση στα ζητήματα της ηθικής, διέφεραν στο σκοπό. Ποια ήταν η ουσιαστική διαφορά τους;

7.    Με ποια μέθοδο ο Σωκράτης αναζήτησε την απόλυτη ουσία των ηθικών αξιών; Πότε αυτή η διαδικασία είχε επιτυχία;

8.    Ποια έννοια παίρνει το «Ἓν οἶδα, ὃτι οὐδέν οἶδα»του Σωκράτη και ποια πλεονεκτήματα εξασφαλίζει;

9.    Το αντικείμενο διδασκαλίας του Σωκράτη και των σοφιστών είναι το ίδιο,οι διαφορές τους όμως είναι μεγάλες.Να τεκμηριώσετε τις απόψεις σας.

10. Λέγεται πως ο Σωκράτης κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη.Ποιο νόημα έχει αυτή η φράση;

11. Οι προγενέστεροι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με πολιτικά προβλήματα;Και οι σοφιστές ασχολήθηκαν;Αν ναι,τότε ποια η διαφορά του Σωκράτη με όλους αυτούς;

12. Ποιες ήταν οι διαφορές ανάμεσα στο Σωκράτη και τους άλλους σοφιστές σχετικά με τον ορθό τρόπο ζωής και δράσης στο προσωπικό ή κοινωνικό επίπεδο;

13. Τι σημαίνει η επαγωγική μέθοδος;

14. Ποια κατηγορία στοιχειοθετήθηκε εναντίον του Σωκράτη,από ποιους και γιατί;

15. Ευσταθούσε η μήνυση του Σωκράτη για αθεία ή όχι και γιατί;

16. Η κατηγορία για διαφθορά των νέων δεν ευσταθούσε.Γιατί όμως έγινε και ποιους ενοχλούσε η διδασκαλία του;

17. Ποιοι άλλοι παράγοντες έπαιξαν αρνητικό ρόλο στην τελική μήνυση εναντίον του Σωκράτη;

18. Πώς δικαιολογείτε την άποψη ότι ακόμη και στην πρότασή του για ποινή η σωκρατική ειρωνεία έχει την ισχύ της;

19. Αν και πίστευε ο Σωκράτης ότι αδικήθηκε από τους συμπολίτες του ήπιε το κώνειο.Πώς δικαιολογείται η στάση του αυτή;

20. Μέσα σε ποιο οικογενειακό περιβάλλον ανδρώθηκε ο Πλάτωνας και ποια σημασία είχε στη διαμόρφωσή του;

21. Ποιοι παράγοντες οδήγησαν τον Πλάτωνα να μην ασχοληθεί με την πολιτική;

22. Αναμφισβήτητα τα σημαντικότερα ταξίδια του Πλάτωνα ήταν αυτά στη Σικελία.Ποιος ήταν ο σκοπός και ποια η έκβασή τους;

23. Ο Πλάτωνα πίστευε ότι, για να απαλλαγούν οι κοινωνίες από τα δεινά,πρέπει οι φιλόσοφοι να γίνουν βασιλείς ή οι βασιλείς φιλόσοφοι.Τα ταξίδια του στη Σικελία αυτό το σκοπό είχαν.Διαψεύστηκε όμως.Γιατί,κατά τη γνώμη σας,δεν μπόρεσαν να συνυπάρξουν η φιλοσοφική παιδεία και η τυραννική εξουσία;

24. Πότε και που ιδρύθηκε και λειτούργησε η Ακαδημία;Πόσα χρόνια λειτούργησε και ποιος την έκλεισε;

25. Σε ποιο μάθημα έδινε σημασία η Ακαδημία και γιατί;

Eρωτήσεις στην εισαγωγή του Πρωταγόρα

1.Πώς αρχίζει ο διάλογος και για ποιο λόγο επιλέγει ο Πλάτων αυτή την εισαγωγή; Ποια ένσταση  εγείρεται και πώς αναιρείται;

2.Πώς αποδεικνύεται το θέμα της φιλοσοφικής συζήτησης που θα ακολουθήσει;

3.Πώς περιγράφονται οι τρείς σοφιστές; Πώς περιγράφεται ειδικά ο Πρωταγόρας και πώς αντιμετωπίζεται στο έργο ο πρωταγορικός στοχασμός;

4.Ποιο είναι το περιεχόμενο της διδασκαλίας του Πρωταγόρα, όπως ο ίδιος υποστηρίζει και τι συνεπάγεται η άποψη;

5.Ποιες αντιρρήσεις στον ισχυρισμό του Πρωταγόρα ότι διδάσκει την πολιτική αρετή διατυπώνει ο Σωκράτης;

6.Ποιο είναι το περιεχόμενο του μεγάλου λόγου του Πρωταγόρα με τον οποίο απαντά στις αντιρρήσεις του Σωκράτη;

7.Τι αποδεικνύει κατά τον Πρωταγόρα ο μύθος;

8.Τι αποδεικνύει ο θεσμός των ποινών ως προς το διδακτό της πολιτικής αρετής;

9.Ποιος είναι ο τρόπος απάντησης του Πρωταγόρα στο πρώτο μέρος του λόγου του και σε ποια επιχειρήματα του Σωκράτη απαντά;

10.Στο δεύτερο μέρος του λόγου του σε ποια επιχειρήματα του Σωκράτη απαντά και πώς;

11.Ποια είναι στην ουσία τα θέματα του Πρωταγόρα;

12.Σωκράτης και Πρωταγόρας εφαρμόζουν έκαστος τη μέθοδό του. Ποια είναι αυτή;

13.Πώς λειτουργεί ο μύθος για τη διατύπωση απόψεων και πώς τον χρησιμοποιούν Πλάτωνας και σοφιστές;

14.Πώς αντιμετωπίζει και πώς σχολιάζει ο Σωκράτης τη μέθοδο της διάλεξης που χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας;

15.Ποια είναι η θέση του Σωκράτη για το σχολιασμό των ποιητικών κειμένων ως μέθοδο διατύπωσης των απόψεων;

16.Ποια είναι η κατάληξη του έργου ως προς το θέμα της αρετής;

Ερωτήσεις Εισαγωγής

1.Σωκράτης και σοφιστές αμφισβήτησαν τις παραδεδεγμένες αλήθειες της εποχής τους, αλλά η αμφισβήτησή τους είχε διαφορετικό περιεχόμενο. Πού έγκειται  αυτή η διαφοροποίηση;

2.Με ποια μέθοδο ο Σωκράτης προσπάθησε να αναζητήσει την απόλυτη ουσία των ηθικών εννοιών και τι πετύχαινε μ’αυτή;

3.Ποιοι ήταν οι πραγματικοί λόγοι που στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία εναντίον του;

Ερωτήσει από την εισαγωγή Πρωταγόρα

1.Ο πρόλογος του έργου ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί;

2.Ποια είναι τα πρόσωπα του διαλόγου; Ποια θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο κείμενο;

3.Ποιες είναι οι αντιρρήσεις του Σωκράτη στον ισχυρισμό του Πρωταγόρα ότι διδάσκει την πολιτική αρετή και πώς απαντά σ’ αυτές ο Πρωταγόρας;

4.Ποια είναι η αντίρρηση του Σωκράτη στην τρίτη μέθοδο των σοφιστών και ποιο σκοπό έχει;