ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

1.       Ποιες πληροφορίες για την καταγωγή και την παιδική ηλικία του Αριστοτέλη αντλούνται από τις αρχαίες πηγές; 

2.       Να δώσετε σε ένα σύντοµο σηµείωµα τις βασικές βιογραφικές πληροφορίες για τον Αριστοτέλη µέχρι την πρώτη άφιξή του στην Αθήνα.

3.       Γιατί ο Αριστοτέλης διάλεξε την Αθήνα και ειδικά την πλατωνική Ακαδηµία για τις σπουδές του;

4.       Ποια σηµασία είχε η απουσία του Πλάτωνα από την Ακαδηµία, την εποχή που έφτασε εκεί ο Αριστοτέλης;

5.       Πόσα χρόνια έµεινε ο Αριστοτέλης στην Ακαδηµία και µε ποιους φιλοσόφους γνωρίστηκε; Τι εννοούσε ο Πλάτων, όταν αποκαλούσε τον Αριστοτέλη «Νου» ή «Αναγνώστη»;

6.       «Ὅσιον προτιµᾶν τὴν ἀλήθειαν ... καὶ τὰ οἰκεῖα ἀναιρεῖν»: α) Ποιο είναι το νόηµα των λόγων αυτών του Αριστοτέλη; β) Ποιες ήταν πιθανόν οι συνέπειες για τη ζωή του στην Ακαδηµία από την τήρηση αυτής της αρχής;

7.       Ο Αριστοτέλης έφυγε από την Αθήνα µετά το θάνατο του Πλάτωνα. Ποιες εξηγήσεις δίνονται για το γεγονός αυτό και ποια είναι, κατά τη γνώµη σας, η πιθανότερη;

8.       Να αναφέρετε πέντε τίτλους έργων που έγραψε ο Αριστοτέλης στην πρώτη παραµονή του στην Αθήνα και να δώσετε τα κύρια χαρακτηριστικά όλων των έργων του της ίδιας περιόδου.

9.       Ποια ήταν τα νέα ενδιαφέροντα του Αριστοτέλη στην Άσσο της Μικράς Ασίας και σε ποια έργα του τα πραγµατεύεται ;

10.   Να διαβάσετε το απόσπασµα από το βιβλίο του Αριστοτέλη Περί ζῴων µορίων και να εντοπίσετε τα σηµεία που αποτελούν παρατηρήσεις ενός θετικού επιστήµονα και τα σηµεία όπου αναδύεται ο θεωρητικός φιλόσοφος.

11.   Ποια σηµασία ή συνέπειες είχε για τον Αριστοτέλη (τη ζωή ή το έργο του ή και για τα δύο) η συνάντησή του µε τον Θεόφραστο και µε τον Αλέξανδρο;

12.   Πότε επέστρεψε στην Αθήνα ο Αριστοτέλης, πόσο έµεινε και ποια δραστηριότητα επέδειξε;

13.   Ποιες είναι οι οµοιότητες και οι διαφορές της πρώτης και της δεύτερης εγκατάστασης του Αριστοτέλη στην Αθήνα, ως προς τα αίτια εγκατάστασης στην πόλη και εγκατάλειψής της;

14.   Ποια έργα του Αριστοτέλη ονοµάζονται «εξωτερικά» και ποια «ακροαµατικά»; Ποιας κατηγορίας έργα έφτασαν ως εµάς; Να γράψετε µε λίγα λόγια πώς εξηγείται η περιπέτεια των έργων του.

15.   Είναι καθολικά αποδεκτό ότι το έργο του Αριστοτέλη αποτέλεσε την απαρχή για µια αναλυτική και µεθοδική µελέτη όλων των τοµέων του ανθρώπινου επιστητού. Οι πληροφορίες της εισαγωγής του βιβλίου σας επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη;

16.   α) Πού οφείλουν το όνοµά τους τα Ἠθικὰ Νικοµάχεια του Αριστοτέλη; β) Να δώσετε µε λίγα λόγια το περιεχόµενο του έργου.

17.   Ποια ερωτήµατα απασχόλησαν τους στοχαστές της πνευµατικής παράδοσης στην οποία εντάσσεται ο Αριστοτέλης µε την πραγµατεία του Ἠθικὰ Νικοµάχεια; Να δώσετε τους νέους όρους, που χρησιµοποιήθηκαν για πρώτη φορά στις συζητήσεις και τις πνευµατικές αναζητήσεις αυτής της εποχής, και να εξηγήσετε το περιεχόµενο καθενός ανάλογα µε τον εισηγητή του.

18.   Ο Περικλής στον Ἐπιτάφιο εκθειάζει την πολυµέρεια του Αθηναίου πολίτη ως εξής: Ἔνι τε τοῖς αὐτοῖς οἰκείων ἅµα καὶ πολιτικῶν ἐπιµέλεια, καὶ ἑτέροις ἕτερα πρὸς ἔργα τετραµµένοις τὰ πολιτικὰ µὴ ἐνδεῶς γνῶναι. Ποια διδασκαλία θεωρούσε απαραίτητη ο Πρωταγόρας για έναν τέτοιο τύπο πολίτη; Να σχολιάσετε τον όρο που χρησιµοποιούσε ο σοφιστής.

19.    Ο σοφιστής Πρωταγόρας αναφέρει στον οµώνυµο διάλογο του Πλάτωνα ότι µπορεί να διδάξει σε έναν µαθητή την εὐβουλίαν περὶ τῶν οἰκείων, ὅπως ἂν ἄριστα τὴν αὑτοῦ οἰκίαν διοικοῖ, καὶ περὶ τῶν τῆς πόλεως, ὅπως τὰ τῆς πόλεως δυνατώτατος ἂν εἴη καὶ πράττειν καὶ λέγειν (318 e). Tι νοµίζετε ότι θα απαντούσε στον σοφιστή ένας σωκρατικός φιλόσοφος;

20.    Παίρνοντας ως βάση την ετυµολογική προέλευση του όρου εὐδαιµονία να δείξετε αν το αρχικό σηµασιολογικό του περιεχόµενο σχετίζεται περισσότερο µε την εὐβουλία ή την εὐτυχία όπως την ορίζει στο επόµενο χωρίο ο ίδιος ο Αριστοτέλης: εὐτυχία δέ ἐστιν ὧν ἡ τύχη ἀγαθῶν αἰτία (Ρητορική, 1361 b 41)

21.   Να σχολιάσετε τον ορισµό της εὐδαιµονίας από τον Αριστοτέλη και να δείξετε αν οι θέσεις του Σταγειρίτη πλησιάζουν τις θέσεις των προσωκρατικών φιλοσόφων Ηράκλειτου και ∆ηµόκριτου.

22.   Ο Αριστοτέλης αναφέρει σ' ένα χωρίο των Ἠθικῶν Νικοµαχείων ότι η πραγµατεία του δεν έχει καθαρά θεωρητικό χαρακτήρα: ἐπεὶ οὖν ἡ παροῦσα πραγµατεία οὐ θεωρίας ἕνεκά ἐστιν ὥσπερ αἱ ἄλλαι (οὐ γὰρ ἵνα εἰδῶµεν τί ἐστιν ἡ ἀρετὴ σκεπτόµεθα, ἀλλ' ἵν' ἀγαθοὶ γενώµεθα …), ἀναγκαῖον ἐπισκέψασθαι τὰ περὶ τὰς πράξεις, πῶς πρακτέον αὐτάς. (1103 b 31-36). Να δείξετε ότι οι θέσεις αυτές συµφωνούν µε το περιεχόµενο που έδινε ο φιλόσοφος στον όρο εὐδαιµονία.

23.   Να γράψετε αναλυτικά τη συλλογιστική διαδικασία που ακολούθησε ο Αριστοτέλης για να καταλήξει στη διάκριση των αρετών σε διανοητικές και ηθικές.

24.   Να δώσετε την τριµερή διαίρεση της ψυχής, στην οποία κατέληξε ο Αριστοτέλης στο Α΄ βιβλίο των Ἠθικῶν Νικοµαχείων, και να δείξετε τη σχέση της µε τη διάκριση των ανθρώπινων αρετών σε ηθικές και διανοητικές.

25.   Ποια θέµατα απασχολούν τον Αριστοτέλη στο Α΄ και το Β΄ βιβλίο των Ἠθικῶν Νικοµαχείων;