Φιλοσοφία Β΄Λυκείου
Κεφ.2, ενότητες 4η-5η
1.
Από
το Λόγο στη Λογική: δώστε έναν ορισμό της λογικής
2.
Ιστορική
αναδρομή της λογικής: σοφιστές και Αριστοτέλης
3.
Αριστοτέλης
και τα βασικά γνωρίσματα της λογικής του φιλοσοφίας
4.
Αριστοτέλης
και στωικοί: η διαφοροποίηση στη λογική φιλοσοφία
5.
Οι
λόγοι απομάκρυνσης των σύγχρονων φιλοσόφων από τη λογική του Αριστοτέλη
6.
Η
μαθηματική λογική: οι τρεις σχολές και οι εκπρόσωποι
7.
Τι
καλούμε πλάτος και βάθος της έννοιας: να δώσετε σχετικά παραδείγματα
8.
Γένος-είδος-ειδοποιός
διαφορά της έννοιας: να εξηγήσετε τους όρους
9.
Ποιες
σχέσεις μπορούν να έχουν δύο έννοιες ως προς το πλάτος τους;
10.
Ποιες
ιδιαίτερες σχέσεις μπορούν να έχουν δύο έννοιες ως προς το βάθος τους;
11.
Προτάσεις
και λογικό τετράγωνο: να εκθέσετε όλες τις δυνατές εκδοχές
12.
Τι
είναι οι συλλογισμοί, ποια η δομή τους και ποια τα βασικά τέσσερα σχήματά τους;
Να δώσετε σχετικά παραδείγματα
13. όλα
συμβαίνουν σύμφωνα με αυτόν τον Λόγο”(Hράκλειτος, απόσπ. 1, 2-4). “Γι’ αυτό
είναι αναγκαίο να ακολουθούμε το κοινό, αλλά, παρ’ όλο που ο Λόγος είναι
κοινός, οι πολλοί ζουν σαν να είχαν ο καθένας έναν ατομικό τρόπο κατανόησης της
πραγματικότητας” (Ηράκλειτος, απόσπ. 2).
14. “Εν
αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος” (Κατά
Ιωάννην Ευαγγέλιο, 1).
15. Αναλύστε
τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται η ίδια λέξη στις
ακόλουθες σειρές προτάσεων: α).Eκφωνεί πύρινους λόγους. β).Θα δώσει λόγο των
πράξεών του. γ).O λόγος είναι ομοιόμορφα διανεμημένος σε όλους τους ανθρώπους.
δ).Έχει λόγους που πείθουν και τους εχθρούς.
16. “Μακρύς ο δρόμος
από τον μάγο και τα ξόρκια ως τον γλωσσολόγο και τον λογικό φιλόσοφο. Στον
ενδιάθετο λοιπόν λόγο αναφέρεται η λογική, με σκοπό […] όχι να εξετάσει τι
είναι νόηση -θέμα φιλοσοφικό- ούτε ποια η φυσική λειτουργία της -θέμα
ψυχολογικό. Μοναδικός σκοπός της να μελετήσει και να συλλάβει τις αρθρώσεις της
σκέψης, τις μορφές, τους τύπους στους οποίους αποκρυσταλλώνονται (έννοιες,
κρίσεις, συλλογισμοί), τους γενικούς και μεθοδολογικούς βηματισμούς της
(ορισμός, διαίρεση και ταξινόμηση, παραγωγή, επαγωγή, αναλογία, ανάλυση,
σύνθεση, υπόθεση κτλ.), τις γενικές αρχές που ακολουθεί, όταν είναι
προσανατολισμένη στη λογικά αναγκαία εκείνη πορεία, τη λογική δηλαδή
αναγκαιότητα, που την εξασφαλίζει και την κατοχυρώνει ως ορθή σκέψη […]”. (Β.
Τατάκη, Λογική, Θεσσαλονίκη 1966, σ. 45-46)
-Nα
δείξετε ποιο είναι το έργο της λογικής
17. “O Σωκράτης
πραγματευόταν τις ηθικές αρετές και πρώτος αυτός προσπαθούσε να δώσει σχετικά
με αυτές γενικούς ορισμούς. […] Mε λογική συνέπεια ερευνούσε την ουσία (το “τι
έστιν”). Αυτό το έκανε, γιατί προσπαθούσε να σκεφτεί με συλλογισμούς - και η
αρχή του συλλογισμού είναι η ουσία (το “τι έστιν”) Δύο λοιπόν κατακτήσεις θα
μπορούσε να αποδώσει κανείς δίκαια στον Σωκράτη: την επαγωγική σκέψη και το
γενικό ορισμό. Και τα δύο είναι η λογική αρχή της επιστήμης. Αλλά ο Σωκράτης
δεν έκανε τις γενικές έννοιες και τους ορισμούς (αυθύπαρκτες) ουσίες. Οι άλλοι
όμως έκαναν αυθύπαρκτες ουσίες τα παρόμοια και τα ονόμασαν ιδέες των όντων”
(Αριστοτέλης, Μετά τα Φυσικά, Μ, 4, 1078b, 17-32)
-Το
πρώτο μέρος του κειμένου αναφέρεται στη σωκρατική έννοια και το δεύτερο στην
πλατωνική ιδέα: α) Πώς “προχωρούσε” ο Σωκράτης στη σύλληψη της έννοιας; β) Ποια
είναι τα κοινά γνωρίσματα και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στη σωκρατική και την
πλατωνική έννοια;
18. Ορισμός είναι ο καθορισμός
και η έκθεση των κύριων γνωρισμάτων μιας έννοιας: “Γλώσσα είναι κώδικας σημείων
ορισμένης μορφής (γλωσσικής), με τα οποία επιτυγχάνεται η επικοινωνία μεταξύ
των μελών μιας γλωσσικής κοινότητας“.
-Αφού
διαβάσετε προσεκτικά τον ορισμό, να επισημάνετε την οριστέα έννοια, το γένος
και την ειδοποιό διαφορά της, δηλαδή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά της που τη
διακρίνουν από τις υπόλοιπες έννοιες οι οποίες ανήκουν στο ίδιο γένος.
19. Η αριστοτελική συλλογιστική είναι ένα από τα πιο έξοχα
επιτεύγματα στην ιστορία του επιστημονικού στοχασμού… Όταν χαρακτηρίζουμε αυτή
τη διδασκαλία τυπική λογική, θέλουμε να πούμε ότι η συλλογιστική αναγκαιότητα
και η ορθότητα του συμπεράσματος είναι ολωσδιόλου ανεξάρτητες από το αν οι
προκείμενες είναι αντικειμενικά αληθείς ή ψευδείς. Αν όμως συμβαίνει οι
προκείμενες να είναι αληθείς, πρέπει και το συμπέρασμα να είναι αληθές. Οι
κανόνες που με ακρίβεια διατυπώνει ο Αριστοτέλης μας διδάσκουν ποια έγκυρα
συμπεράσματα είναι δυνατά και σε ποιες προκείμενες πρέπει να βασίζονται, και αντίστ-ροφα:
πώς να βρίσκουμε για μια δεδομένη πρόταση τις σωστές προκείμενες. Η εξεύρεση
των αντικειμενικών σημείων αφετηρίας είναι λοιπόν έργο του επιστήμονα. Η
συλλογιστική τον εφοδιάζει απλώς με τους κανόνες του παιγνιδιού.(During I.,
Ο Αριστοτέλης, Παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του, Α΄,ΜΙΕΤ, 169-170)
-πώς
τεκμηριώνει ο συγγραφέας το χαρακτηρισμό ότι η διδασκαλία του Αριστοτέλη είναι
τυπική λογική;
20. Μουρ, Τζορτζ Έντουαρντ
(George Edward Moore, Λονδίνο 1873 – Κέιμπριτζ 1958). Άγγλος φιλόσοφος.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο τουΚέμπριτζ από το 1892 έως το 1898 και δίδαξε στο
ίδιο πανεπιστήμιο από το 1911 έως το 1925.
Διετέλεσεδιευθυντής της φιλοσοφικής επιθεώρησης Mind. Τα κυριότερα έργα του είναι:
Principia Ethica (1903), Ηθική (1911) και μεγάλος αριθμός δοκιμίων δημοσιευμένων σε
διάφορα περιοδικά. Μερικά από τα δοκίμια αυτά συγκεντρώθηκανστον τόμο Φιλοσοφικές μ
ελέτες (1922) και το 1935 εκδόθηκε, με τον τίτλο Μερικά κύρια προβλήματα φιλοσοφίας,
σειρά μαθημάτων που είχε δώσει ο φιλόσοφος την περίοδο 1910 – 1911. Ο Μ. υπήρξε, μαζί
με τον Ράσελ και τονΒιτγκενστάιν, ένας από τους εμπνευστές της σύγχρονης αγγλικής
φιλοσοφίας, που είναι γνωστή και με την ονομασία«αναλυτική φιλοσοφία» ή «ανάλυση
της γλώσσας».Η κύρια θέση που πρόβαλε ο M., και που κληρονόμησε η αγγλική
φιλοσοφική σκέψη, είναι ότι η φιλοσοφία δενπρέπει να προσφέρει μια δικαιολόγηση
του σύμπαντος ως οργανικού όλου, συνδεδεμένου με αναγκαίες εσωτερικές σχέσεις
που επιτυγχάνονται με την απόδοση στα τμήματα του σύμπαντος ιδιοτήτων που δεν
έχουν. Η φιλοσοφία, αντίθετα, πρέπει να προχωρεί μέσω «αναλύσεων», με τις οποίες
έχουν. Η φιλοσοφία, αντίθετα, πρέπει να προχωρεί μέσω «αναλύσεων», με τις οποίες
οι σύνθετες γνώσεις καταλήγουν σε απλάδεδομένα, που δεν μπορούν να αναλυ-θούν πάρα πέρα. Ξεκινώντας από τη θέση αυτή, ο Μ. απορρίπτει κάθε μορφή
ιδεαλισμού και υποκειμενικής ηθικής. Ο ιδεαλισμός (που, αντλώντας από τον Χέγγελ,
είχε κυριαρχήσει στην αγγλικήσκέψη μεταξύ του τέλους του 19ου αι. κκαι των αρχών
του 20ού) είναι η μορφή της φιλοσοφίας που θέλει να
αποδείξει ότι ολόκληρη η πραγματικότητα έχει πνευματικό χαρακτήρα και συγχρόνως αποτελεί ενιαίο και οργανικόσύστημα. Η απόδειξη που προσφέρουν οι
ιδεαλιστές είναι απατηλή, γιατί στηρίζεται στην άτοπη ταύτιση του
υποκειμενικού γεγονότος που αποτελείται από την εμπειρία ή συνείδηση ή γνώση του υποκειμένουμε τοαντικειμενικό δεδομένο, με το οποίο ερχόμαστε σε
σχέση όταν έχουμε εμπειρία ή συνείδηση ή γνώση. Μια«υποκειμενιστική ηθική»
είναι εκείνη που επιδιώκει να συγκροτηθεί ως επιστήμη της συμπεριφοράς και που
έχει ωςπροϋπόθεση τη δυνατότητα να αναχθεί η ιδιότητα του «να
είναι κανείς καλός» σε στοιχεία υποκειμενικά, συμφυήστην ανθρώπινη δρα-στηριότητα. Η επιστήμη της συμπεριφοράς αφορά τα μέσα με τα οποία είναι
δυνατό ναδημιουργηθεί αυτό που είναι καλό, αλλά δεν λέει τίποτε για το τι είναι καλό. Η καλοσύνη είναι πρωταρχικό καιαναλλοίωτο δεδομένο, καθότι ορισμένες
πράξεις θεωρούνται υποχρεωτικές, ως δημιουργοί του καλού. Τα έσχατα καιαναγκαία δεδομένα του αισθητού κόσμου και του ηθικού κόσμου
παρέχονται κατά τον Μ. από τον «κοινό νου».
Ηφιλοσοφία παρουσιάζεται συνεπώς ως διασαφήνιση των εννοιών και των προβλημάτων μέσω της αναγωγής τουςστις στοιχειώδεις γνώσεις του κοινού νου: 4οι φιλόσοφοι δεν διαθέτουν κανέναν τύπο ειδικής απόδειξης, την οποία
μπορούν να επικαλεστούν στις συζητήσεις τους. Και η προσφυγή επίσης
στον κοινό νου, νοούμενη ως προσφυγήστην «κοινή γλώσσα», καθώς και το
να μην μπορούν να αναχθούν οι ηθικές ιδιότητες σε ιδιότητες άλλου τύπου, είναι θέσεις που κληρονομήθηκαν από τη σύγχρονη αγγλική αναλυτική φιλοσοφία.
-ποιες είναι οι βασικές θέσεις του Μούρ σχετικά με
το περιεχόμενη της αναλυτικής φιλοσοφίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου