ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ
Α. ΕΝΝΟΙΕΣ
Κατανάλωση : η διαδικασία αγοράς αγαθών προκειμένου να καλυφθούν οι βιοποριστικές ανάγκες του ανθρώπου και περαιτέρω οι ανάγκες για ποιότητα ζωής.
Καταναλωτισμός : η ικανοποίηση που προσφέρει η ίδια η πράξη της κατανάλωσης, η δυνατότητα του ατόμου να καταναλίσκει ακόμη και μετά την κάλυψη των αναγκών του, η έντονη επιθυμία να ξοδεύει υλικά και πνευματικά αγαθά.
Καταναλωτική κοινωνία : η σύγχρονη βιομηχανικά ανεπτυγμένη κοινωνία στο πλαίσιο της οποίας οι πολίτες καταναλώνουν μαζικά και στόχος τους είναι η υλική ευημερία (= άνοδος των δευτερογενών αναγκών, πολυτελής διαβίωση, σπατάλη).
Άνθρωπος Καταναλωτής (Homo Consumens): ο άνθρωπος που καταναλώνει διαρκώς χωρίς να νιώθει ποτέ κορεσμό, που προσπαθεί να ικανοποιήσει πλασματικές ανάγκες, που η απληστία γίνεται το νόημα της ζωής του, η εξισορρόπηση της ψυχικής αδυναμίας και της μοναξιάς του. (Ο όρος «homo consumens» ανήκει στον Έριχ Φρομ.).
ı
Β.Παράγοντες/αιτίες του Καταναλωτισμού
• Οικονομικοί
 Η βιομηχανοποίηση (αυτοματοποίηση) των κοινωνιών έδωσε τη δυνατότητα υπερπαραγωγής αγαθών, σε μικρό κόστος και άριστη ποιότητα, τα οποία διοχετεύονται και απορροφώνται από το αγοραστικό κοινό → ποικιλία προϊόντων προσιτών οικονομικά και ταυτόχρονη ανάγκη διάθεσής τους.
 Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στις δυτικές κεφαλαιοκρατικές κοινωνίες (Ευρώπη, Αμερική), αλλά και σε άλλες (Ιαπωνία), επέτρεψε την ικανοποίηση των πρωταρχικών αναγκών και την επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσών → κοινωνία αφθονίας.
• Κοινωνικοί:
 Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται μονόπλευρα → δίνεται βαρύτητα στην ικανοποίηση των υλικών αγαθών έναντι των πνευματικών και ηθικών.
ı
 Επικρατεί το πρότυπο του «πλούσιου και επιτυχημένου» ανθρώπου → η γοητεία, το κοινωνικό κύρος, ο σεβασμός «ανταλλάσσονται» με τα υλικά αποκτήματα και απορρέουν από αυτά → διαφήμιση, μόδα.
• Ψυχολογικοί
 Οι άνθρωποι μιμούνται ο ένας τον άλλον για να νιώσουν αποδεκτοί, να ανήκουν σε μια ομάδα, να γίνονται αγαπητοί → μαζοποίηση, ομοιμορφοποίηση.
 Το άτομο προσπαθεί να εξισορροπήσει το ψυχικό κενό, τους φόβους και τις ανασφάλειές του, την αγωνία του για το μέλλον καταναλώνοντας → άγχος, κατάθλιψη.
 Οι άνθρωποι βάλλονται από τα διαφημιστικά μηνύματα, τα οποία τους δημιουργούν ψεύτικες, τεχνητές, «περιττές» ανάγκες τις οποίες βιώνουν σαν πραγματικές.
 Οι καταναλωτές συγχέουν την έξαψη και τον ενθουσιασμό από την αγορά προϊόντων με την αληθινή χαρά και ευτυχία → ψευδαίσθηση ευτυχίας, απομάκρυνση από τα ουσιαστικά συναισθήματα, ψυχική υποδούλωση.
• Ηθικοί
 Η υλική άνεση προσφέρει μια ψευδαίσθηση ικανοποίησης στους ανθρώπους σαν αντίβαρο στην απουσία ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, ηθικών αρχών και αξιών → το άτομο αισθάνεται ανίσχυρο, ευάλωτο, ευεπίφορο στη μαζική υποβολή.
 Ο στυγνός ανταγωνισμός και η επικράτηση του εγωισμού στις μέρες μας οδηγεί σε μια στείρα, ατομιστική στάση ζωής με μόνο στόχο την οικονομία ευρωστία και το κοινωνικό γόητρο.
ı
Γ. Αρνητικές συνέπειες της υπερκατανάλωσης
• Εργασία
ı
 Αυξάνει σημαντικά ο ανθρώπινος μόχθος (με στόχο την απόκτηση χρήματος) και μειώνεται ο ελεύθερος χρόνος.
 Αλλοτριώνεται ο χαρακτήρας της εργασίας (υπερεντατικοποίηση, αυτοματοποίηση) η οποία παύει να αποτελεί χώρο δημιουργίας και έκφρασης.
• Κοινωνία ı
 Κυριαρχεί ο ανταγωνισμός και η ιδιοτέλεια στις ανθρώπινες σχέσεις ενώ παραγκωνίζονται η άμιλλα και η αλληλεγγύη.
 Χάνεται η συλλογικότητα και τη θέση της παίρνει ο ατομικισμός.
 Η κάλυψη των υλικών αναγκών από μέσο για τη βελτίωση της ζωής μετατρέπεται σε αυτοσκοπό.
 Η απληστία των ανθρώπων επηρεάζει αρνητικά το φυσικό περιβάλλον με επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία (σπατάλη πηγών ενέργειας/ πρώτων υλών κτλ).
 Νοσηρά φαινόμενα όπως η παραοικονομία, η αισχροκέρδεια, η εκμετάλλευση πλήττουν το σύνολο.
 Η ποιότητα των προϊόντων υποβαθμίζεται και δίνεται έμφαση στην ποσότητα.
 Οι άνθρωποι προσανατολίζονται στον υλικό ευδαιμονισμό (τάση αυτοπροβολής, νεοπλουτισμός, επιδεικτική κατανάλωση).
 Οι πολίτες γίνονται ευάλωτοι στην πνευματική χειραγώγηση (π.χ. από επιτήδειους δημαγωγούς).
• Πνευματικότητα
ı
 Ο άνθρωπος μετατρέπεται σε «εξαρτημένο υπήκοο» της καταναλωτικής κοινωνίας αλλά η υποτέλειά του δεν περιορίζεται στο χώρο του εμπορίου επεκτείνεται και στο χώρο της ιδεολογίας.
 Θεοποιούνται τα υλικά αγαθά και υποβαθμίζονται τα πνευματικά και ηθικά
• Ψυχική κατάσταση
ı
 Οι άνθρωποι εμφορούνται από συναισθήματα αρνητικά: άγχος, αγωνία, φθόνος, επιθετικότητα.
 Επιδίδονται σε έναν αγώνα απόκτησης ολοένα και περισσότερων αγαθών (άχρηστες/πλασματικές ανάγκες) → ταύτιση του «έχειν» με το «είναι» (αιτία και συνέπεια ταυτόχρονα / φαύλος κύκλος).
ı
Δ. Τρόποι αντιμετώπισης των επιπτώσεων του Καταναλωτισμού
• Παιδεία
 ı Ως φορέας αυτογνωσίας, η παιδεία βοηθά τα άτομα να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους και να διατηρήσουν το μέτρο.
 Ως μέσο καλλιέργειας σφυρηλατεί πιο ισχυρές προσωπικότητες που διαθέτουν ευθυκρισία
• Άτομο
 ı Οφείλει να αντιμετωπίζει με κριτικό πνεύμα τα αποπροσανατολιστικά μηνύματα της εποχής (από TV και διαφήμιση).
 Είναι σκόπιμο να βοηθά τους συνανθρώπους του να απορρίψουν τα καταναλωτικά πρότυπα (ιδιαίτερα τα παιδιά και τους εφήβους) → ως γονέας, δάσκαλος, διανοούμενος.
• Πολιτεία
ı
 Ορθολογιστικός τρόπος ανάπτυξης της οικονομίας.
 εποικοδομητική χρήση των τεχνολογικών επιτευγμάτων.
 Δικαιότερη κατανομή του πλούτου.
• Φορείς Κοινωνικοποίησης
ı
 Η οικογένεια πρέπει να παρέχει ισχυρές αρχές και αξίες ως αντίβαρο στο δέλεαρ του υπερκαταναλωτισμού.
 Το σχολείο αναλαμβάνει να καλλιεργεί δυναμικές προσωπικότητες.
 Τα ΜΜΕ απαιτείται να προβάλουν υγιή πρότυπα, να επανακτήσουν τον ενημερωτικό τους ρόλο.
 Η διαφήμιση πρέπει να πληροφορεί κι όχι να παραπλανά και να διαφθείρει (δεοντολογία/νομοθεσία).
Κορνήλιος Καστοριάδης, Η Άνοδος τη Ασημαντότητας, διασκευή
Επιπτώσεις υπερκατανάλωσης
Α). στον άνθρωπο
 Αέναο κυνήγι του χρήματος για την ικανοποίηση των αυξανόμενων υλικών αναγκών
 Χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της εργασίας
 Άγχος για την απόκτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών:αίσθηση ανικανοποίητου
 Ταύτιση του έχειν με το είναι-ανταγωνισμός και εχθρότητα για το συνάνθρωπο, ισχύς δικαίου ισχυρότερου, επιδερμικές σχέσεις=κοινωνική αποξένωση
 Ο άνθρωπος γίνεται μονοδιάστατος και μονολιθικός= αδιαφορεί για την πνευματική,ψυχική και ηθική του καλλιέργεια
 Ωφελιμοθηρία και υπερεκτίμηση της ύλης-ατροφία του πνεύματος
 απομάκρυνση από ιδεολογικές αναζητήσεις, αδιαφορία για πολιτικά ζητήματα και υψηλές αξίες
 συναισθηματική ρηχότητα και προσπάθεια κάλυψης του κενού με απόκτηση υλικών αγαθών
 ηθική αναλγησία με αναγωγή της ύλης σε ύψιστο αγαθό= ο άνθρωπος μετέρχεται ακόμη και αθέμιτα μέσα για την απόκτησή της=φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας
Β). στο φυσικό περιβάλλον
Βλ. σχετικά
Γ). Τρόποι αντιμετώπισης
 Συνειδητοποίηση του ατόμου ότι η ποιότητα της ζωής και η ευτυχία δεν ταυτίζονται με την απόκτηση πληθώρας υλικών αγαθών
 Επανιεράρχηση των αναγκών
 Παροχή σωστής αγωγής και ανθρωπιστικής παιδείας= δημιουργία ελεύθερων πνευμάτων με κριτική σκέψη και υπευθυνότητα
 Επαναδιαπραγμάτευση της έννοιας της προόδου-επανατοποθέτηση του ανθρώπου απέναντι στον τεχνικό πολιτισμό
 Επιδίωξη ποιότητα ζωής
 Γόνιμη και δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
 Τα ΜΜΕ να επιτελούν τον πραγματικό τους ρόλο, ενημερωτικό, πολιτιστικό-πνευματικό, κοινωνικό, να μην ασκούν προπαγάνδα και εξυπηρετούν συμφέροντα
 Δραστηριοποίηση συλλόγων προστασίας καταναλωτών
 Ορθολογιστική διαχείριση των φυσικών πόρων, προώθηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας
 Χρήση τεχνολογίας για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
 Λήψη αποφάσεων για αστική και βιομηχανική αποκέντρωση
 Διαμόρφωση κοινής οικολογικής πολιτικής
Φυσικό Περιβάλλον-Προβλήματα
1.Προλογικά:Το περιβάλλον το διακρίνουμε σε φυσικό, τεχνητό, πολιτιστικό. Ζωτικής σημασίας είναι το φυσικό περιβάλλον, διότι σε αυτό γεννιέται ο άνθρωπος, διαπλάθεται,
εργάζεται, εξασφαλίζει τις πρώτες ύλες για επιβίωση και πρόοδο. Το φυσικό περιβάλλον υποστηρίζει όχι μόνο την υλική του ζωή, αλλά και την πνευματική και ψυχική του υπόσταση.
2.Ορισμός:Είναι το σύνολο των φυτικών και ζωικών οργανισμών, των γεωλογικών σχηματισμών, των υλικών στοιχείων και γενικότερα το σύμπαν μέσα στο οποίο ζει, αναπτύσσεται και πεθαίνει ο άνθρωπος
3.Διαίρεση
-ατμόσφαιρα
-γήινη επιφάνεια:έδαφος, δάση, ύδατα
-υπέδαφος
4.Προσφορά του φυσικού περιβάλλοντος στον άνθρωπο
 Στοιχείο απαραίτητα για τη ζωή και υγεία του ανθρώπου είναι ο αέρας, ο ήλιος, το νερό
 Από αυτό παίρνουμε τις πρώτες ύλες, εξασφαλίζουμε τους ενεργειακούς πόρους. Είναι μόνιμος τροφοδότης υλικών αγαθών
 Φυσικό κάλλος, πηγή αγαλλίασης και έμπνευσης
 Διδάσκει το «ὁμολογουμένως τῇ φύσει ζῆν».
 Διδάσκει την τάξη, την αρμονία, το μέτρο
 Ο άνθρωπος συλλαμβάνει τα όρια της ηθικής, συνειδητοποιεί τη μικρότητά του σε σχέση με τη μεγαλοσύνη της φύσης
 Καλλιεργεί την ταπεινοφροσύνη
 Φτάνει στην αυτογνωσία και αυτεπίγνωση
 Λυτρώνεται ο άνθρωπος από το άγχος της καθημερινότητας, εκτονώνεται, απαλλάσσεται από νοσηρά ψυχολογικά σύνδρομα
 Νιώθει μέσα της ο άνθρωπος γαλήνη, ισορροπία
 Προσφέρει αισθητική έμπνευση,εξυψώνει πνευματικά
 Μέσα στη φύση συλλαμβάνουμε την έννοια της δημιουργικότητας,ανακαινίζουμε τον συναισθηματικό μας κόσμο.
5.Το σύγχρονο αίτημα
 Το δικαίωμα στο περιβάλλον είναι σύγχρονο αίτημα, απόρροια των συνθηκών που διαμορφώθηκαν τον τελευταίο αιώνα λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και του καταναλωτικού τρόπου ζωής.
 Το δικαίωμα να ζει ο άνθρωπος σε υγιεινό και φυσικό περιβάλλον προκύπτει ως ανάγκη λόγω του οικολογικού προβλήματος
 Ανθρωποκεντρική πρέπει να είναι η θεώρηση του περιβάλλοντος:προέχει ο άνθρωπος.Να ζει υγιεινά,παραγωγικά,αρμονικά με τη φύση
6.Η ανθρωποκεντρική θεώρηση
Η πρώτη ανθρωποκεντρική θεώρηση του ζητήματος έχει διατυπωθεί στη Δια-κήρυξη του Ρίο (1992). Σύμφωνα με αυτήν όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα σε μια υγιή και παραγωγική ζωή σε αρμονία με τη φύση. Η αλήθεια αυτού του ισχυρισμού μπορεί να διαφανεί από τα ακόλουθα:
 Η καταστροφή του περιβάλλοντος ισοδυναμεί με την καταστροφή των προuποθέσεων μιας υγιούς ζωής του ανθρώπου, αφού προκαλούνται προβλήματα στη βιολογική - σωματική υπόσταση του ανθρώπου.
 Άμεση απόρροια της καταστροφής του οικοσυστήματος είναι και η μεταβολή των κλιματολογικών συνθηκών και η εμφάνιση μεγάλων και δυσεπίλυτων προβλημάτων, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η καταστροφή του όζοντος, το θανατηφόρο νέφος, η όξινη βροχή, η μόλυνση του νερού, η καταστροφή των θαλασσών, των δασών, εξαφάνιση πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας. Σε ένα τέτοιο μολυσμένο περιβάλλον ο άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει.
 Από το οικολογικό πρόβλημα απειλείται η ψυχολογική ισορροπία του ανθρώπου, η οποία εξαρτάται από την αρμονική συνύπαρξή του με τη φύση. Η ομορφιά και αρμονία της φύσης αναπτύσσουν όμορφα συναισθήματα, διατηρούν την εσωτερική ισορροπία και αγνότητα, ηρεμούν και ηρεμούν εσωτερικά τον άνθρωπο. Αντίθετα, η απομάκρυνση από το φυσικό περιβάλλον και η ζωή σε ένα τεχνητό ή μολυσμένο περιβάλλον διαταράσσει την ψυχική υγεία του ανθρώπου.
 Η έλλειψη φυσικών πόρων συντελεί στον οικονομικό μαρασμό της ανθρωπότητας. Η καταστροφή του περιβάλλοντος ανακόπτει την ανεμπόδιστη ανάπτυξη και πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού, πνευματικού και υλικού.
 Η καταστροφή του οικοσυστήματος συμβάλλει γενικότερα στην υποβάθμιση της
ποιότητας ζωής.
7.Δικαίωμα σε όλες τις μορφές ζωής
 Το περιβάλλον, ο πλανήτης και το σύμπαν έχει αυτόνομη παρουσία, ανεξάρτητα από την ύπαρξη του ανθρώπου, άρα έχει δικαιώματα στη ζωή, τα οποία ο άνθρωπος οφείλει να σεβαστεί. .
 Η οικολογική ισορροπία έχει θετικά αποτελέσματα για το περιβάλλον και όλα του τα όντα ανεξάρτητα από το ότι εξυπηρετεί και τους ιδιοτελείς σκοπούς του ανθρώπου.
 Είναι ένας στείρος εγωκεντρισμός η ωφελιμιστική και χρησιμοθηρική αντίληψη για τη φύση από την πλευρά του
ανθρώπου, καθώς αγνοεί την άπειρη συμπαντική υπόσταση και τη μηδαμινότητα του ρόλου του μέσα σε αυτήν.
 Η φυσική νομοτέλεια υπoδεικvύει την ανεξάρτητη από τις ανθρώπινες σκοπιμότητες ύπαρξη των φυσικών σωμάτων (στοιχείων της φύσης, ζώων, φυτών κ.ά.).
 «Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο, ο άνθρωπος ανήκει στη γη».
8.Παραδείγματα που επιβεβαιώνουν την καταστρoφή του φυσικού περιβάλλοντος
 Μόλυνση ατμόσφαιρας από τα καυσαέρια.
 Ρύπανση και μόλυνση του εδάφους από τα απορρίμματα, τα κατάλοιπα των βιομηχανιών, τα ραδιενεργά απόβλητα, από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.
 Καταστροφή των δασών από τη συνεχή υλοτόμηση, την εκτεταμένη εκχέρσωση και διάβρωση του εδάφους, τους εμπρησμούς και την υπερβόσκηση.
 Μόλυνση των υδάτων από τα απόβλητα των εργοστασίων, τα λύματα των οικιών, τα πετρελαιοειδή.
 Το υπέδαφος φτωχαίνει από την αλόγιστη εκμετάλλευση ορυκτών και τη συνεχή άντληση πετρελαίου.
9.Τεκμήρια που δείχνουν την ανατροπή της οικολογικής ισορροπία
 Η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται εξαιτίας του φαινομένου του «θερμοκηπίου».
 Ανυψώνεται η στάθμη των θαλασσών, επειδή διαστέλλεται η υδάτινη μάζα και λιώνουν οι πάγοι.
 Μειώνονται οι βροχοπτώσεις και η υγρασία, με αποτέλεσμα τη λειψυδρία και την απερήμωση τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Υπάρχει, για παράδειγμα, η απαισιόδοξη εκτίμηση πως, αν δε ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, σε 50 χρόνια τμήματα της Ηπείρου, η Δ. Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος, οι ορεινές ζώνες των Ιονίων, νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα θα αποτελούν την «ελληνική έρημο».
 Η μείωση του όζοντος που μας προστατεύει από την υπέρυθρη και υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Υπολογίζεται ότι μια ελάχιστη μείωση του όζοντος της τάξης του 1 % θα έχει ως επιπτώσεις την αύξηση των περιστατικών καρκίνου του δέρματος, θα πολλαπλασιάσει τις 0φθαλμικές παθήσεις, θα επιφέρει εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών, χωρίς να είναι μικρότερης σημασίας οι επιπτώσεις στην πανίδα και στη χλωρίδα.
 Αργά, αλλά σταθερά, μεταβάλλονται οι κλιματολογικές συνθήκες.
 Τα δάση καταστρέφονται με ταχύτατους ρυθμούς, η
ποικιλομορφία και η πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων1 φτωχαίνει, αλλά και η διάβρωση του εδάφους επιταχύνεται. Κάθε χρόνο χάνονται 26 δις τόνοι γόνιμου εδάφους.
 Εξαφάνιση βιολογικών ειδών. Τα τελευταία χρόνια έχουν εξαφανιστεί περισσότερα είδη απ' όσα εξαφανίστηκαν από την αρχή της δημιουργίας του πλανήτη μας.
10.Αίτια της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος
 Ο καταναλωτισμός.
 Η ωφελιμιστική νοοτροπία που έχουμε για το περιβάλλον.
 Ο ανεξέλεγκτος ιδιωτικός πλουτισμός.
 Οι πολιτικές προτεραιότητες.
 Η τεχνολογική ανάπτυξη.
 Η κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού της Γης και ο μοιραίος πολλαπλασιασμός των αναγκών διαβίωσης.
11.Επιπτώσεις από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος στη ζωή μας
 Πλήττεται η σωματική και ψυχική υγεία μας και απειλείται η ίδια η ζωή μας.
 Εξαντλούνται οι φυσικοί πόροι και οι πηγές ενέργειας.
 Χάνεται το φυσικό κάλλος.
 Αλλοιώνεται ο ψυχισμός και το ήθος του ανθρώπου, εφόσον αυτός αποξενώνεται από τη φύση, δηλαδή από το χώρο, όπου αναπτύσσεται και ζει φυσιολογικά.
Τρόποι αντιμετώπισης οικολογικού προβλήματος
Από την οικογένεια
 Διάλογος για τη μετάβαση σεβασμού στο περιβάλλον
1 Οικοσύστημα= ο όρος δηλώνει την κοινότητα των ζώντων οργανισμών μαζί με το φυσικό περιβάλλον τους σε ένα ορισμένο τμήμα της βιόσφαιρας. Στην έννοιά του περιλαμβάνονται:
 -ζωντανά είδη= φυτά, ζώα
 -ανόργανο περιβάλλον= βράχοι, έδαφος, νερά, ατμόσφαιρα, άνεμος…
 -η ενέργεια που προσλαμβάνεται από τον ήλιο και μετατρέπεται σε άλλες μορφές ενέργειας μέσα στο οικοσύστημα
 -κύκλοι νερού, οξυγόνου που επιτελούνται στα πλαίσια του οικοσυστήματος και οι ανταλλαγές με γειτονικά οικοσυστήματα
 -όλες οι σχέσεις των προαναφερθέντων στοιχείων
 Ενημέρωση νέων για το πρόβλημα
 ΕπισκέΨεις στη φύση.
Από το σχολείο
 Όχι χρησιμοθηρικός χαρακτήρας γνώσης αλλά παροχή ανθρωπιστικής παι
 δείας, ώστε να ευαισθητοποιηθούν οι νέοι και για τα οικολογικά θέματα.
 Ειδικό μάθημα για Οικολογία.
 Νέα σχολικά βιβλία για το Οικολογικό πρόβλημα.
 Πρωτοβουλίες απ' τις μαθητικές κοινότητες για δενδροφυτεύσεις, ανακύ-κλωση κ.λπ.
 Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στα σχολεία με θέμα το σεβασμό"
 στο φυσικό περιβάλλον.
 Οι δάσκαλοι να εμπνεύσουν στους νέους το σεβασμό στη φύση.
Από τα ΜΜΕ
 Πληροφόρηση έγκαιρη και έγκυρη.
 Πνευματικά πρότυπα.
 Προβολή πνευματικών ανθρώπων που θα μας ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τα οικολογικά ζητήματα.
Από την Πολιτεία
 Δημιουργία κινήτρων για αποκέντρωση.
 Νέες μέθοδοι καλλιέργειας της γης λιγότερο βλαπτικές για τη φύση.
 Οικοδόμηση και χωροταξική διάταξη που σέβεται το περιβάλλον.
 Ανακύκλωση υλικών, ώστε ν' αποφεύγεται η απομύζηση πρώτων υλών.
 Νέες μορφές ενέργειας λιγότερο επικίνδυνες για το περιβάλλον (π.χ. ηλια
 κή, αιολική ενέργεια κ.λπ.).
 Φίλτρα βιολογικού καθαρισμού των αποβλήτων - προώθηση της τεΥ,Υολο
 γίας απορρύπανσης.
 Αυστηροί νόμοι που θα προστατεύουν τη φύση.
 Ποινές στους παραβάτες ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους.
 Προστασία βιοτόπων και εθνικών δρυμών.
 Ενίσχυση διαφόρων βοηθητικών υπηρεσιών, π.χ. δασοπυρόσβεση.
 Οι πολιτικοί ηγέτες παγκοσμίως να συνεργαστούν μεταξύ τους θέτοντας το οικουμενικό καλό πάνω από το στενά εννοούμενο εθνικό συμφέρον, να προσπαθήσουν να βρουν από κοινού λύσεις για την αντιμετώπιση του οικολογικού προβλήματος και ν' αντιληφθούν ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι μέσον και όχι αυτοσκοπός.
Από το κάθε άτομο
 Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, άσκηση πιέσεων σε κυβερνήσεις για τη
 λήΨη μέτρων.
 Μέτρο, περιορισμός ασύδοτης μανίας για κέρδος
Αειφόρος ανάπτυξη
Σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό, αειφόρος ανάπτυξη είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες», με άλλα λόγια η μέριμνα ώστε η σημερινή μεγέθυνση να μην υπονομεύει τις δυνατότητες μεγέθυνσης των μελλοντικών γενεών. Η αειφόρος ανάπτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώσες - οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική - που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση. Η στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη, που εγκρίθηκε το 2001 και αναθεωρήθηκε το 2005, συμπληρώνεται, μεταξύ άλλων, από την αρχή της ένταξης των περιβαλλοντικών προβληματισμών στις ευρωπαϊκές πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) καθόρισε τον Μάιο 2001 στρατηγική υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης. Εγκρίνοντας αυτή τη στρατηγική, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Γκέτεμποργκ αναγνώρισε ότι θα έπρεπε να αναπτυχθεί η εξωτερική της διάστασης. Κάλεσε επίσης την Επιτροπή να ασχοληθεί με τη συνεισφορά της Ένωσης στην αειφόρο ανάπτυξη σε διεθνές επίπεδο. Η παρούσα ανακοίνωση ανταποκρίνεται σε αυτό το αίτημα και αποτελεί συνεισφορά στην επεξεργασία των θέσεων που θα υποστηρίξει η ΕΕ στην παγκόσμια διάσκεψη κορυφής για την αειφόρο ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002.
Η ανακοίνωση έχει ως αφετηρία την άποψη ότι η παγκοσμιοποίηση αποτελεί ισχυρή κινητήρια δύναμη τροφοδότησης της παγκόσμιας οικονομικής αύξησης και εξεύρεσης μέσων για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προβλημάτων όπως η υγεία, η εκπαίδευση και το περιβάλλον. Αλλά αν αφεθούν ανεξέλεγκτες, οι δυνάμεις της αγοράς δημιουργούν και αυξάνουν τις ανισότητες, τις δυνάμεις κοινωνικού αποκλεισμού και ενδέχεται να δημιουργήσουν ανεπανόρθωτες ζημιές στο περιβάλλον. Πρέπει επομένως να συνοδεύεται η παγκοσμιοποίηση από μέτρα που αποβλέπουν στην αποφυγή ή τον μετριασμό αυτών των επιπτώσεων. Στους καθοριστικούς τομείς του εμπορίου, της χρηματοδότησης της ανάπτυξης, της διαχείρισης του περιβάλλοντος, της πάλης κατά της φτώχειας και της εγκληματικότητας, είναι απαραίτητο να συνεχιστούν οι προσπάθειες για εκπόνηση συλλογικών κανόνων οι οποίοι πράγματι να εφαρμόζονται και να ελέγχονται. Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η παγκόσμια διακυβέρνηση δηλαδή να προαχθεί μια πιο αποτελεσματική καθοδήγηση της αλληλοεξάρτησης.
Η ανακοίνωση παρουσιάζει σειρά δράσεων για την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτές συμπληρώνουν τη στρατηγική υπέρ της αειφόρου ανάπτυξης του Μαΐου 2001 και καλύπτουν τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, χρηματοοικονομικές πτυχές και αυτές που αφορούν στη συνοχή των κοινοτικών πολιτικών και της διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα.
Τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης: εμπόριο για αειφόρο ανάπτυξη
Με στόχο η παγκοσμιοποίηση να συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη, οι συγκεκριμένες οικονομικές δράσεις που έχει αναγγείλει η Επιτροπή είναι οι εξής:
 στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), καλύτερη ενσωμάτωση των αναπτυσσόμενων χωρών στην παγκόσμια οικονομία·
 υποστήριξη των προσπαθειών των αναπτυσσόμενων χωρών να ενσωματωθούν στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα·
 τροποποίηση του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων λαμβάνοντας υπόψη την αειφόρο ανάπτυξη·
 ενσωμάτωση της αειφόρου ανάπτυξης στις διμερείς και περιφερειακές συμφωνίες·
 μείωση της αδιαφάνειας στη χρησιμοποίηση του διεθνούς χρηματοδοτικού συστήματος και θέσπιση αποτελεσματικότερης κανονιστικής ρύθμισής του·
 ενθάρρυνση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να αναλάβουν την κοινωνική τους ευθύνη ·
 υποστήριξη στενότερης συνεργασίας μεταξύ ΠΟΕ και διεθνών περιβαλλοντικών οργανισμών.
Καταπολέμηση της φτώχειας και προώθηση της κοινωνικής ανάπτυξης
Στόχος είναι να περιοριστεί πριν το 2015 η ακραία φτώχεια στον κόσμο (άτομα που διαβιώνουν με 1$ ημερησίως το πολύ). Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να ενισχυθούν η ποιότητα, η ποσότητα, ο αντίκτυπος και η διάρκεια της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Θα πρέπει να αναληφθούν οι ακόλουθες δράσεις:
 προσανατολισμός της πολιτικής για την ανάπτυξη που ασκεί η Ευρωπαϊκή Ένωση προς τη μείωση της φτώχειας·
 καταβολή προσπαθειών ώστε οι πολιτικές της Ένωσης να συμβάλουν στην καταπολέμηση της πείνας·
 ενσωμάτωση των πτυχών της διανομής και εξυγίανσης του ύδατος στις πολιτικές υγείας και εκπαίδευσης·
 ενσωμάτωση του ζητήματος της ισότητας των φύλων στις πολιτικές της Ένωσης·
 μεγαλύτερη επένδυση στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των λοιμωδών νόσων·
 προώθηση της έρευνας που αφορά την αειφόρο ανάπτυξη.
Αειφόρος διαχείριση των φυσικών και περιβαλλοντικών πόρων
Στόχος σε αυτό το πεδίο είναι να αντιστραφεί η τάση απώλειας των περιβαλλοντικών πόρων πριν το 2015 καθώς και να αναπτυχθούν ενδιάμεσοι στόχοι στους τομείς των υδάτων, της ενέργειας και της βιοποικιλότητας. Οι συγκεκριμένες δράσεις που αναγγέλλονται είναι οι εξής:
 κατά την παγκόσμια διάσκεψη κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ, δρομολόγηση πρωτοβουλίας για την αειφόρο διαχείριση των υδάτινων πόρων
 δρομολόγηση πρωτοβουλίας για τη συνεργασία στους τομείς της
ενέργειας και της ανάπτυξης
 προώθηση της εφαρμογής των διεθνών περιβαλλοντικών συμφωνιών·
 μερική ανασύσταση του παγκόσμιου ταμείου για την προστασία του περιβάλλοντος·
 κατάρτιση προγράμματος δράσης για την αντιμετώπιση της παράνομης εκμετάλλευσης των δασών·
 επένδυση σε αειφόρα μέσα δράσης·
 προώθηση της αειφόρου εκμετάλλευσης των αλιευτικών πόρων·
 ενασχόληση με την πρόληψη των φυσικών καταστροφών·
 επέκταση του συστήματος παγκόσμιας επιτήρησης του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES) στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Βελτίωση της συνοχής των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Στόχος είναι η ενσωμάτωση της αειφόρου ανάπτυξης σε όλες τις πολιτικές της Ένωσης. Οι δράσεις που πρέπει να εφαρμοστούν είναι οι εξής:
 θέσπιση συστήματος ανάλυσης της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής επίπτωσης όλων των μεγάλων πολιτικών προτάσεων της Ένωσης·
 εξακολούθηση της διαδικασίας προσαρμογής των πολιτικών στους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης·
 υπογραφή του πρωτοκόλλου των Ηνωμένων Εθνών κατά του εμπορίου και της παράνομης κατασκευής όπλων·
 καταπολέμηση των αρνητικών επιπτώσεων της μετανάστευσης.
Καλύτερη διακυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα
Στόχος είναι να ενισχυθεί η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, η νομιμότητα, η συνέπεια και η αποτελεσματικότητα της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής διακυβέρνησης του πλανήτη. Η ανακοίνωση προτείνει τις εξής συγκεκριμένες δράσεις:
 ενίσχυση των δημόσιων οργάνων και της κοινωνίας των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες·
 ενίσχυση του αγώνα κατά της διαφθοράς·
 λήψη μέτρων ώστε να τηρούνται οι θεμελιώδεις νόρμες εργασίας·
 κατά τη συνάντηση κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ, ενθάρρυνση της έγκρισης αποφάσεων που βελτιώνουν τη διακυβέρνηση σε παγκόσμιο επίπεδο·
 ενίσχυση της καταπολέμησης των διακρίσεων κατά των γυναικών.
Χρηματοδότηση της αειφόρου ανάπτυξης
 εξάλειψη της φτώχειας και της πείνας, εξασφάλιση στοιχειώδους εκπαίδευσης σε όλους, προώθηση της ισότητας των φύλων, περιορισμός της παιδικής θνησιμότητας, βελτίωση της υγείας των γυναικών, καταπολέμηση των λοιμωδών νόσων, προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και ανάπτυξη της παγκόσμιας συνεργασίας.
Προτεινόμενες δράσεις είναι:
 προώθηση του στόχου για δημόσια χρηματοδότηση της ανάπτυξης
ανερχόμενη σε 0,7% του ΑΕΠ (ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος) καθώς και, ως ενδιάμεσος στόχος, σε 0,33% του ΑΕΠ τουλάχιστον για όλες τις χώρες της Ένωσης από το 2006·
 ελάφρυνση του χρέους των υπερχρεωμένων φτωχών χωρών ·
 συμμετοχή στη συζήτηση για τη δυνατότητα να προσφέρουν τα κράτη παγκόσμια δημόσια αγαθά.
Από το βιβλίο των Νέων της Ευρώπης-διασκευή
Α΄Ζητούμενο
Βλ.σχετικά
Β΄Ζητούμενο
 οι νέοι ανησυχούν για το περιβάλλον, τις περιβαλλοντικές αλλαγές, την κλιματική αλλαγή
 συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων
 συμμετέχουν ενεργά σε προγράμματα ανακύκλωσης του δήμου της περιοχής τους
 γνωρίζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
 συμμετέχουν κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο σχολείο σε προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος
 ανησυχούν για την ποιότητα ζωής στο μέλλον εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη και άλλων περιβαλλοντικών μεταβολών
 εξετάζουν αν τα προϊόντα που αγοράζουν είναι φιλικά προς το περιβάλλον
 η προστασία του περιβάλλοντος αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους
 απομάκρυνση από την κατανάλωση που δεν είναι βιώσιμη και αγώνας για τη θετική κατανάλωση, η οποία προστατεύει το περιβάλλον(RISC)
 αγώνας για την υιοθέτηση της πράσινης ανάπτυξης με ανάληψη πρωτοβουλιών της eco-επιχειρηματικότητας σε όλα τα επίπεδα
 ευαισθητοποίηση σε οικολογικά ζητήματα σημαίνει ενεργοί πολίτες