Κοινωνία των Πολιτών-Εθελοντισμός

Γ. Επικοινωνιακό πλαίσιο : ομιλία

Προσφώνηση (επίσημο/τυπικό ύφος) : Κυρίες και Κύριοι

Πρόσωπο : α΄, β΄, γ΄ πληθ., γ΄ εν.

Αναφορική λειτουργία της γλώσσας

Προσφώνηση (πριν από τον επίλογο)

Αποφώνηση : Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. 

                  ή Σας ευχαριστώ θερμά για την αμέριστη προσοχή σας.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ :

Σήμερα είμαστε όλοι – συνειδητά ή όχι, ηθελημένα ή όχι – πλανητικοί θεατές, αυτόπτες μάρτυρες του κακού που πλήττει τις ανθρώπινες υπάρξεις παντού στον κόσμο. Το ότι είμαστε θεατές σημαίνει ότι είμαστε εκτεθειμένοι σε μια γιγάντια ηθική πρόκληση. Ανταποκρινόμενοι στην πρόκληση αυτή δεν μπορούμε να κάνουμε ασπίδα μας την άγνοια και να παρακολουθούμε με ακόμη περισσότερη απανθρωπιά και αναισθησία τα δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία. Οφείλουμε ως άτομα, ως κοινωνικές ομάδες και ως λαοί να συνεργασθούμε σε μια σχέση ειλικρίνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ :

Η συνεργασία και η αλληλεγγύη ως υπέρβαση του ατομικισμού σημαίνει απεγκλωβισμός από το εγωιστικό κέλυφος της προσωπικής μας καθημερινότητας, απόδοση σημασίας στον Άλλο, αναγνώριση της σπουδαιότητας του κοινωνικού συνόλου, χωρίς το οποίο δεν θα είχαμε νόημα ζωής. Άλλωστε, Πολιτεία, κατά τον Αριστοτέλη, δεν είναι απλά μια κοινωνία σε κοινό τόπο, με σκοπό την ασφάλεια και τη συμβίωση. Η πολιτική κοινωνία δεν έχει ως σκοπό την απλή συντροφιά των πολιτών, αλλά την επιδίωξη υψηλών επιτευγμάτων, τα οποία αποτελούν καρπό της αγαθής συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ ατόμων, κοινωνικών ομάδων και λαών.

Α΄ ΕΡΩΤΗΜΑ : Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

α) Κυριαρχικό αίτημα κάθε κοινωνίας είναι το πνεύμα της αμοιβαιότητας μεταξύ των μελών της διότι αυτό συμβάλλει στην ατομική και κοινωνική πρόοδο. Η συνύπαρξη του ανθρώπου με τους συνανθρώπους του επιβάλλει τη συνεργασία διότι ο άνθρωπος δεν ζει μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο ως αυτοτελής και αυτάρκης μονάδα, αλλά διαρκώς έχει την ανάγκη των συνανθρώπων του, οι οποίοι, όπως κι αυτός, χρειάζονται τη δική του βοήθεια για ν’ αντιμετωπίσουν τα πολυσχιδή προβλήματα και τις δυσκολίες της ζωής. Η συναίσθηση λοιπόν της ανθρώπινης ανεπάρκειας και η ανάγκη αντιμετώπισης των δυσεπίλυτων προβλημάτων οδήγησε τον άνθρωπο να καταστήσει τη συνεργασία θεμελιώδη κοινωνική αρετή, συστατικό στοιχείο της κοινωνικής του ζωής, βίωμα και τρόπο ζωής. Άλλωστε, η συνεργασία προϋποθέτει : σεβασμό, ανατροπή του πνεύματος της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης. Γίνεται συνειδητή η σημασία της επικοινωνίας και των ανταλλαγών σε βάση ενιαία. Προωθείται η διάλογος, η κατανόηση, η αμοιβαιότητα. Η υποχωρητικότητα δίνει τη θέση της στην απολυτότητα και την ακαμψία. Η συνεργασία, τέλος, δυναμώνει τα άτομα, προωθεί την αλληλεγγύη, ενθαρρύνει τη συμμετοχή, ενισχύει την κοινωνική συνοχή, συνεισφέρει στην εξεύρεση λύσεων σε σημαντικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που ανακύπτουν. Σε επίπεδο λαού δίνει την αίσθηση στους πολίτες του «συν-ένοχου» και του «συν-μέτοχου», και άρα του «συν-αγωνιστή» αποκρούοντας τον απεχθή πειρασμό τού «δεν το γνώριζα».

β) Η δύναμη της συνεργασίας και αλληλεγγύης εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και τους εξελίσσει. Η τέχνη, φτάνει σε νέες μορφές – σχήματα, ανανεώνονται τα εκφραστικά μέσα και μέσα από την οδύνη της γέννας οδηγούνται σε ατομικές και συλλογικές επαναστάσεις.       

γ) Η επιστήμη, η γνώση, μόνο μέσα από συνεργατικές δημιουργικές ανατροπές προσεγγίζει την αλήθεια και τον κόσμο. Καθημερινά σημειώνονται κατακτήσεις και επιτυχίες που απορρέουν από τις συλλογικές προσπάθειες πολλών χεριών και πνευμάτων.

δ) Στον επαγγελματικό χώρο, η σωστή συνεργασία δεν αφομοιώνει την προσωπική σφραγίδα της προσωπικότητας του εργαζομένου. Αντίθετα λειτουργεί ως εφαλτήριο για πρωτοτυπία και καινοτομίες. Ωθεί στην απελευθέρωση δημιουργικών δυνάμεων. Η συνεργασία γίνεται δύναμη ενωτική και συντελεί στον πολλαπλασιασμό των δυνάμεων, στη μείωση των αντιξοοτήτων και προκαλεί ένα αίσθημα σιγουριάς και βεβαιότητας.

ε) Αποτελεί τον δρόμο που οδηγεί προς την ηθική εκείνη απελευθέρωση, που σημαίνει υπέρβαση του ατομικισμού, της μικρότητας και της μικροψυχίας. Μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τους άλλους, να σεβόμαστε και να βιώνουμε τις αξίες της ελευθερίας και της αλληλεγγύης. Γκρεμίζεται το τείχος της δυσπιστίας, της καχυποψίας, της εχθρότητας, της αδικίας, που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ατομικής και κοινωνικής προόδου. Μάλιστα, σε μια εποχή στην οποία κυριαρχεί η υλιστική νοοτροπία, η απροσωποποίηση του ανθρώπου και η εγωπάθεια που οδηγούν τον άνθρωπο στην εσωστρέφεια και στη μοναξιά, με τη συνεργασία και την αλληλεγγύη θα στραφεί ο άνθρωπος προς τον συνάνθρωπό του χωρίς ιδιοτέλεια και ωφελιμιστικές βλέψεις, προσφέροντας πολύτιμη συμπαράσταση και αρωγή. Αίρεται, συνεπώς, ο μυωπικός εγωκεντρισμός των σύγχρονων κοινωνιών.

στ) Βοηθά τον άνθρωπο να εντοπίσει τα δυνατά και αδύνατα σημεία όλων των πτυχών της προσωπικότητάς του, συντελώντας στην αξιολόγηση του εαυτού του. Αποκτά θάρρος και αυτοπεποίθηση καταπολεμώντας τα όποια συμπλέγματα κατωτερότητας.

ζ) Εδραιώνεται και διασφαλίζεται η ειρήνη. «Το πρόβλημα της ειρήνης, λέει ο Αϊνστάιν, πρέπει να γίνει πρόβλημα όλων των ανθρώπων όπου κι αν βρίσκονται : στο δρόμο, στη δουλειά, στην εκκλησία, μέχρι να γίνει κοινή συνείδηση και να βρει τη λύση του». Η συνεργασία μεταξύ των λαών θα προσδώσει καθολικό χαρακτήρα και καθολική συνείδηση του προβλήματος με τον ειλικρινή και ανυπόκριτο διάλογο, που θα έχει ως σκοπό την ομαλή και ειρηνική επίλυση των διαφορών, την σωστή και ταχεία αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η συνεργασία θα οδηγήσει σε συμβιβαστικές λύσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις. Παράλληλα η συνεργασία των λαών σε αθλητικά, πολιτιστικά και φιλανθρωπικά έργα, θα ομαλοποιήσει τις «άγονες» περιοχές – διαφορές μεταξύ των κρατών. Με τη συνεργασία αποβάλλεται η ανταγωνιστική νοοτροπία που επικρατεί στις σχέσεις των σύγχρονων ανθρώπων. Ο ανταγωνισμός είναι καταλυτικός για τη συνεργασία και την αλληλεγγύη των ανθρώπων και για το λόγο αυτό, απειλεί τη συνοχή των μελών μιας κοινωνίας ή της διεθνούς κοινότητας και ευνοεί την εκδήλωση αλαζονικής και επιθετικής συμπεριφοράς. Διχάζει τους ανθρώπους και αναδεικνύεται σε βασική αιτία των αντιπαραθέσεων και των ερίδων ανάμεσά τους. Η συνεργασία αντίθετα, θα οδηγήσει σε σύγκλιση και θα διαμορφώσει ένα κλίμα αλληλοκατανόησης και αμοιβαίας εμπιστοσύνης, έχοντας κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα για την εδραίωση της ειρήνης. Οι διαφωνίες, οι αντιθέσεις και τα συμφέροντα των μελών μιας κοινωνίας ή της διεθνούς κοινότητας, που ευνοούν την εκδήλωση αλαζονικής και επιθετικής συμπεριφοράς, θα υποταχθούν με την συνεργασία και την αλληλεγγύη στην ειρηνική διευθέτησή τους, εκτονώνοντας τις εντάσεις και εδραιώνοντας την ειρήνη. Τέλος, με τη συνεργασία αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για τον ειρηνικό διακανονισμό των διαφορών ανάμεσα στα Έθνη ενισχύοντας την ειρηνική συμβίωση.  

η) Η συνεργασία διασφαλίζει τη Δημοκρατία, αφού οι πολίτες ως ελεύθεροι άνθρωποι συμμετέχουν στα κοινά, ελέγχουν την εξουσία και έμπρακτα προτάσσουν το κοινό συμφέρον έναντι του ατομικού, ξεπερνώντας τον όποιο ατομοκεντρισμό. Αντιδρούν στα φαινόμενα διαφθοράς και στηλιτεύουν τον έκλυτο πολιτικό βίο. Περιφρουρούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αλληλέγγυοι αγωνίζονται για ισότητα, ισονομία, ισοπολιτεία και δικαιοσύνη. Με τον τρόπο αυτό συγκροτούν κοινωνίες – και κατ’ επέκταση λαούς – με ισχυρή συνοχή και με πίστη στον προορισμό τους. Η εξάρτηση της δημοκρατίας από την ποιότητα των ατόμων αποτελεί και τη δύναμή της. Στο πλαίσιο της Δημοκρατίας, ο αγώνας για μια ανθρωπινότερη κοινωνία περνάει μόνο μέσα από τον ειρηνικό, επαναστατικό δρόμο της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Συνεργαζόμενοι συμμετέχουμε σε κάθε περίπτωση αντιπροσώπευσης, σε κάθε αναγκαιότητα κοινής εκδήλωσης, σε κάθε μορφή συμβίωσης. Με τον τρόπο αυτό η ενεργός παρουσία των πολιτών εκδηλώνεται σε όλες τις συλλογικές εκφράσεις που έχουν ως στόχο την προστασία της ποιότητας της ζωής. Θωρακίζεται το δημοκρατικό πολίτευμα, ώστε να αποτελέσει μια ευοίωνη προοπτική. Άλλωστε η δημοκρατία ή θα είναι συμμετοχική ή δεν θα είναι καθόλου δημοκρατία.  

θ) Η συνεργασία και η αλληλεγγύη στο χώρο του Σχολείου και μέσα από το θεσμό των μαθητικών κοινοτήτων που αποτελούν τη μικρογραφία του τρόπου οργάνωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος, εξοικειώνουν έμπρακτα τους μαθητές με τις βασικές αρχές της λειτουργίας του. Ωθούν τους μαθητές στην ανάληψη δράσης σε ζητήματα που αφορούν τη σχολική και ευρύτερη κοινότητα και προετοιμάζουν την ανάδειξή τους σε υπεύθυνους, σκεπτόμενους και ενεργούς πολίτες με ήθος και υπευθυνότητα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ Β΄ ΕΡΩΤΗΜΑ : ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΘΕ ΑΤΟΜΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Μεταβατική παράγραφος

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η βαθμιαία αποδυνά­μωση της ομαδικότητας εντοπίζεται, σήμερα, σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αυτό συμβαίνει στον επαγγελματικό χώρο, αλλά και στον κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό στίβο. Ο ατομικισμός, η φθορά των συλλογικών θεσμών, η αποδυνάμωση των ηθικών και ανθρωπιστικών αξιών αποδεικνύουν περίτρανα την ορθότητα της παραπάνω άποψης. Η σύγχρονη εποχή δεν ευνοεί τη σύζευξη δυνάμεων, τη συλλογική δράση, αλλά αντίθετα, προωθεί μια αντίληψη ζωής, που θέτει ως υπέρτατη αξία την εξυπηρέτηση ιδιοτελών σκοπών. Η αναζήτηση της προσωπικής επιτυχίας αποτελεί για πολλούς αυ­τοσκοπό και οδηγεί στην υιοθέτηση οποιουδήποτε μέσου. Οι επιπτώσεις της αποδυνάμωσης της ομαδικότητας είναι εμφανείς τόσο στην προσωπικότητα κάθε ατόμου, όσο και στη συνοχή της κοινωνίας.

α) στην προσωπικότητα κάθε ατόμου

1) Το άτομο γίνεται εγωκεντρικό, αναπτύσσει αλαζονική συμπεριφορά γιατί διαμορφώνει αναιμική κοινωνική συνείδηση. Αυτό έχει ως συνέπεια να καθίσταται δυσχερής η πο­ρεία προς την αυτογνωσία. Η αδυναμία συνύπαρξης και κοινής δράσης μ’ άλλους ανθρώπους δεν επιτρέπει τον ε­ντοπισμό λαθών και αδυναμιών.

2) Το άτομο είναι καταδικασμένο στη μονόπλευρη θεώρη­ση του κόσμου. Εγκλωβίζεται, συχνά, σε προσωπικές, α­πόλυτες θέσεις, δεν έρχεται σε επαφή με άλλες απόψεις

3) Δεν ενεργοποιούνται ηθικά στοιχεία της προσωπικότητας και κοινωνικές αρετές, όπως ο σεβασμός, η συλλογικότητα, η υπευθυνότητα κ.ά. Αναπτύσσει συναισθήματα αριβισμού και αμοραλισμού, που εξευτελίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

4) Η δυστοκία στη σύναψη σχέσεων συνδέεται με το συναισθηματικό μαρασμό και καλλιεργεί την καχυποψία και τη δυσπιστία προς το συνάνθρωπο. Συχνά, λοιπόν, το άτομο αλλοτριώνεται, αντιμετωπίζει με κυνισμό τη ζωή, αισθάνεται ανασφαλές, ενώ απομα­κρύνεται από δραστηριότητες που στηρίζονται στη συντροφικότητα και συμβάλλουν στην εξέλιξη και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Αποποιείται τις ευθύνες του, αναζητά «εξιλαστήρια θύματα» και μειώνεται το επίπεδο των στόχων του.

5) Η εξίσωση της συλλογικότητας με την μαζοποίηση κονιορτοποιεί το ανθρώπινο πρόσωπο και το καθιστά έρμαιο χειραγώγησης. 

β) στη συνοχή της κοινωνίας

1) Διασπάται η κοινωνική συνοχή, αφού παρεμποδίζονται η συνεργασία, η ομοψυχία, η αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας. Απορυθμίζεται ο αξιακός κώδικας και προλειαίνεται το έδαφος για κοινωνική αποσάθρωση. «Χωρίς την κοινωνική ομάδα μέσα στην κοινωνία υπάρχει το χάος» (Ντυρκάιμ). 

2) Οι διαπροσωπικές σχέσεις υποβαθμίζονται, αφού συχνά επιδιώκεται η εξυπηρέτηση του ατομικού συμφέροντος σε βάρος του συλλογικού. Διαμορφώνεται κλίμα πόλωσης και αναπτύσσονται συνωμοτικά σύνδρομα.

3) Καλλιεργείται κλίμα εχθρότητας, ενώ η ηθική αναλγη­σία και ο ανταγωνισμός ευνοούν συγκρούσεις και ανατα­ραχές. Έτσι, η έξαρση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας αποτελεί αναπόφευκτη εξέλιξη.

4) Δυσχεραίνεται η επίλυση προβλημάτων, επειδή δεν υπάρχει πρόσφορο έδαφος για τη διενέργεια εποικοδομη­τικού διαλόγου.

5) Πλήττεται η δημοκρατία εξαιτίας της ιδιώτευσης του ατόμου, καθώς θεωρεί ότι τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα δεν ανάγονται στην προσωπική σφαίρα δράσης. Συνεπώς περιφρονούνται οι θεσμοί, καταπατώνται τα ανθρώπινα δικαιώματα και πλήττονται οι θεμελιώδεις αρχές της δικαιοσύνης και της αξιοκρατίας. Απόρροια τα φαινόμενα μεσσιανισμού και η αναστολή του πολιτικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Αμβλύνεται η εθνική συνείδηση.

6) Ευνοούνται φαινόμενα ποδηγέτησης του κοινωνικού συνόλου, αποδυνάμωσης των ενοποιητικών στοιχείων της κοινωνίας, συγκεντρωτισμού εξουσίας, και εκφυλισμού του πολιτικού βίου.

7) Η πρόταξη του ατομικού συμφέροντος έναντι του κοινωνικού έχει επιπτώσεις και στην εθνική οικονομία, γεγονός που πιστοποιείται και από την αναπτυσσόμενη έξαρση φαινομένων παραοικονομίας (φοροδιαφυγή, τοκογλυφία).

8) Γενικά, η αποδυνάμωση της ομαδικότητας στέκεται τροχοπέδη στη σύζευξη όλων των δυνάμεων της κοινωνίας για την επίτευξη του υψηλού στόχου της προόδου, καθώς ο πολιτισμός δεν αποτελεί ατομικό δημιούργημα αλλά συλλογικό και απαιτεί την ομαδικότητα – σύμπνοια για να εμπλουτισθεί και να ανελιχθεί.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Κυρίες και Κύριοι,

            Παρ’ όλη την πίεση που ασκούν στο άτομο τα κοινωνικά δεδομένα, η ελευθερία της βούλησης και η προσωπικότητά του βρίσκουν διέξοδο ν’ αναπτυχθούν μέσα από την συνεργασία. Το «Εγώ» συλλειτουργεί με το «Εσύ» και αναπτύσσει μια δυναμική μεγαλύτερη από το υποτιθέμενο άθροισμα των επιμέρους δυναμικών των ατόμων. Χρέος μας ανθρώπινο είναι, στην καθημερινή επανάληψη του παγκόσμιου δράματος της ανθρώπινης δυστυχίας και της αγωνίας του κάθε ανθρώπου για ευοίωνο μέλλον, να μην εξακοντιστούμε στο ρόλο των θεατών. Η συνεργασία και η αλληλεγγύη δεν αποτελούν μόνο ηθική μας υποχρέωση, αλλά πρώτιστα αποτελούν τον ακρογωνιαία λίθο του γνήσιου πολιτισμού.

                                                                                        Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Εθελοντισμός

Ως εθελοντισμός ορίζεται η οργανωμένη προσφορά υπηρεσιών στο

κοινωνικό σύνολο χωρίς την απαίτηση ανταλλάγματος.

Εθελοντισμός είναι η δραστηριότητα εκείνη ατόμων που διακρίνονται συνήθως από ορισμένα χαρακτηριστικά όπως: αυθορμητισμός, προσδοκία μιας δικαιότερης κοινωνίας, ελευθερία σκέψης, έκφρασης και πράξης, ευσυνειδησία και επαγγελματική νοοτροπία, χωρίς οικονομικό ή άλλο όφελος για τον δρώντα, και που γίνεται για την πραγματοποίηση συγκεκριμένου σκοπού.

Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί πως αποδέκτης της δράσης είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, το περιβάλλον, καθώς και κοινωνικά ζητήματα που αναζητούν λύσεις, όπως: υγεία, εκπαίδευση, υποαπασχόληση, ανεργία, φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, Πολιτική Προστασία.

Μη κυβερνητικές οργανώσεις

Ο εθελοντισμός συνήθως πραγματώνεται πληρέστερα μέσω των μη κυβερνητικών οργανώσεων και όχι με τη μεμονωμένη και

σποραδική δράση ενός πολίτη.

Ο όρος μη κυβερνητικές οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) αποτελεί νεολογισμό και αποδίδει στα ελληνικά τον αγγλικό όρο Non-Governmental Organisations (NGOs). Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά στο άρθρο 71 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Ακριβής ορισμός του δεν υπάρχει.

Αναφέρεται σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις με διεθνή συνήθως παρουσία, οι οποίες δεν αποτελούν διεθνείς οργανισμούς αλλά στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και είναι ανεξάρτητες από τα κράτη. Τα τελευταία χρόνια

έχει επικρατήσει ο όρος να χρησιμοποιείται για κάθε κοινωφελή οργάνωση που δεν ανήκει στο κράτος. Οι σκοποί

των ΜΚΟ είναι κυρίως ανθρωπιστικοί και αφορούν περιβαλλοντικά ή κοινωνικά προβλήματα όπως η φτώχεια, ο ρατσισμός κ.λπ.. Σύμφωνα με το άρθρο 71 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ο όρος «Μη Κυβερνητική Οργάνωση» αφορά οργανώσεις, που έχουν αναγνωριστεί από έναν εθνικό ή διεθνή οργανισμό, ο

οποίος τις συμβουλεύεται, για τα θέματα, όπου αυτές δραστηριοποιούνται. Θα μπορούσαμε, να ορίσουμε τις Μ.Κ.Ο., ως ενώσεις (ομάδες ή κινήματα), οι οποίες δεν έχουν κερδοσκοπικό σκοπό και ιδρύονται, από ιδιώτες, που

επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν, σε εθνικό, διεθνές ή διακρατικό επίπεδο. Πρόκειται για νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού δικαίου, που ξεχωρίζουν από τη συμμετοχή, σε αυτές, μελών, που συμμερίζονται ίδιους προβληματισμούς, σε μία βάση καθαρά εθελοντική, χωρίς να έχουν σκοπό τον προσπορισμό κέρδους, σε αντίθεση με τις διακρατικές ή πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Μπορούμε να διακρίνουμε τις Μ.Κ.Ο. σε διεθνείς, δηλαδή οργανώσεις, που έχουν την έδρα τους, σε ένα κράτος καιπαραρτήματα σε άλλα και σε εθνικές οργανώσεις, που περιορίζουν τη δραστηριότητά τους, σε ένα κράτος. Επίσης,οι Μ.Κ.Ο μπορούν να διακριθούν, σε δύο μεγάλους τύπους οργανώσεων:

- Ισχυρά πολυεθνικά δίκτυα οργανώσεων, τα οποία ειδικεύονται, συνήθως, στην ανθρωπιστική δράση (π.χ.Ερυθρός Σταυρός, Handicap International, Oxfam, η Δράση ενάντια στην πείνα κ.λπ.), στην προστασία των

ανθρωπίνων δικαιωμάτων (π.χ. Διεθνής Αμνηστία), στην προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών (π.χ. 1/5Consumers International, BEUC), ή στην προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. W.W.F.: World Wild Fund for Nature). Αυτά τα δίκτυα μπορεί να έχουν αρκετά εκατομμύρια μέλη, των οποίων η συμμετοχή εξαντλείται, κυρίως, στην καταβολή της συνδρομής τους, χρηματοδοτώντας, με αυτόν τον τρόπο την οργάνωση. Οι εν λόγω οργανώσεις, διοικούνται, με απόλυτα επαγγελματικό τρόπο και μπορεί να διαθέτουν εκατοντάδες μόνιμα απασχολούμενους μισθωτούς. Δρουν, ως μέσο πίεσης των κυβερνήσεων, ενώ χειρίζονται καλά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζουν σημαντική προβολή από αυτά.

Συνήθεις μορφές του εθελοντισμού

- Αντιμετώπιση ανθρωπιστικής κρίσης: Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που ευαισθητοποιεί τους πολίτες είναι σαφώς η επίγνωση πως υπάρχουν συνάνθρωποί τους που δεν έχουν ούτε καν τα αναγκαία για την επιβίωσή τους. Μια μορφή του εθελοντισμού κινείται, λοιπόν, προς αυτή την κατεύθυνση με τη δωρεά χρημάτων, τροφίμων, καθώς και φαρμάκων ή ιατροφαρμακευτικού υλικού. Ενώ, συχνή είναι και η εθελοντική εργασία για την ετοιμασία

γευμάτων για τους άπορους ή/και τους άστεγους συμπολίτες, όπως κι η εθελοντική εργασία για την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών που προκύπτουν από κάποια φυσική καταστροφή (σεισμός, πλημμύρες κ.ά.).

Ανθρωπιστικά κίνητρα έχει και η εθελοντική αιμοδοσία, όπως και η δωρεά οργάνων, που αποσκοπούν στη σωτηρία της ζωής ενός συνανθρώπου.

Αξίζει να σημειωθεί πως σε ό,τι αφορά τα ζητήματα της ανθρωπιστικής κρίσης πολύ σημαντική είναι η προσφορά της Εκκλησίας, η οποία με τη βοήθεια εθελοντών προσφέρει αξιόλογο έργο στην προσφορά τροφίμων, γευμάτων, φαρμάκων, αλλά και ενδυμάτων σε άπορους πολίτες.

- Προστασία του περιβάλλοντος: Καίρια είναι, επίσης, η εθελοντική δράση σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, καθώς είναι πολλοί εκείνοι οι πολίτες που προσφέρουν τη συνδρομή τους στην πυροπροστασία ή την κατάσβεση

πυρκαγιών, αλλά και στην αναδάσωση ή τον καθαρισμό δασών και παραλιών. Ενώ, εμφανές καθίσταται το ενδιαφέρον για το περιβάλλον και μέσα από εθελοντικές προσπάθειες ανακύκλωσης ή προώθησης εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Στο πλαίσιο αυτό τοποθετείται και η σημαντική εθελοντική προσφορά που σχετίζεται με την προστασία, τη διάσωση και την περιποίηση αδέσποτων ζώων.

- Κοινωνική προσφορά: Η εθελοντική προσφορά εκτείνεται σαφώς και σε άλλους τομείς, στους οποίους η συλλογική δράση μπορεί να καλύψει ουσιώδεις ανάγκες συμπολιτών μας, όπως είναι η εθελοντική εργασία σε

ιδρύματα ή κοινωφελείς συλλόγους όπου βρίσκονται παιδιά (ορφανά, εγκαταλελειμμένα, παιδιά με ειδικές ανάγκες), τοξικομανείς στο στάδιο της απεξάρτησης ή πρόσφατα αποφυλακισμένοι που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί πλήρως στο κοινωνικό σύνολο, καθώς και σε χώρους όπου προσφέρεται μέριμνα σε ηλικιωμένους.

Ενώ, στο πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς εντάσσεται και η εθελοντική εργασία για τον καθαρισμό σημείων τηςπόλης ή οι δράσεις για την προστασία των πεζών και ιδίως εκείνων που ανήκουν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες(άτομα με ειδικές ανάγκες).

Λόγοι που ωθούν τους πολίτες στον εθελοντισμό

- Ισχυρό κίνητρο για τον εθελοντισμό αποτελεί η εμφανής επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων, γεγονός

που ευαισθητοποιεί ιδιαίτερα τους πολίτες και τους ωθεί στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Η δεδομένη, άλλωστε,

αδυναμία του κράτους να καλύψει όλες τις ανθρωπιστικές ανάγκες, λειτουργεί ενισχυτικά στην εθελοντική διάθεση.

- Οι πολίτες παρακολουθώντας καθημερινά από τα Μ.Μ.Ε. τα ποικίλα ανθρωπιστικά ζητήματα που ανακύπτουνκατανοούν πως η πραγματική ουσία της ζωής δεν βρίσκεται στην ικανοποίηση των προσωπικών αναγκών καιεπιθυμιών, αλλά στη βαθύτερη εκείνη συναισθηματική πλήρωση που προκύπτει από την προσφορά στους

συνανθρώπους κι από την επίγνωση πως η ατομική δράση μπορεί να έχει ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο στη ζωή ενόςανθρώπου που βρίσκεται σε μεγάλη ανάγκη.

- Οι συνθήκες της σύγχρονης ζωής, όπου ο ανταγωνισμός και ο εγωκεντρισμός κυριαρχούν, προκαλούν βαθιά απογοήτευση σε πολλούς πολίτες, οι οποίοι αναζητούν τρόπους για να ξεφύγουν από την επιφανειακή αυτή θέαση της ζωής. Μέσα από τον εθελοντισμό, λοιπόν, ανακαλύπτουν τη δύναμη και την αξία της κοινωνική αλληλεγγύης· εκπληρώνουν την ευθύνη τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και καταπολεμούν τα αισθήματα ενοχής και αδυναμίας που τους προκαλούνται κάθε φορά που αντικρίζουν ένα ακόμη θύμα της επώδυνης οικονομικής κρίσης.

- Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι εθελοντές έχουν έρθει οι ίδιοι στο παρελθόν αντιμέτωποι με αντίστοιχα ή παρόμοια προβλήματα και αισθάνονται πλέον πως έχουν χρέος και ευθύνη απέναντι στους συμπολίτες τους που βρίσκονται σε δεινή θέση. Τα ατομικά τους βιώματα έχουν βαθύνει την ευαισθησία τους, και δεν τους επιτρέπουν να παραμένουν αμέτοχοι μπροστά στα πλείστα κοινωνικά και ανθρωπιστικά προβλήματα.

- Στον αντίποδα, ωστόσο, των εθελοντών που παρακινούνται από αισθήματα ανθρωπισμού και κοινωνικής

ευαισθησίας, υπάρχουν κι εκείνοι που στρέφονται στον εθελοντισμό επιδιώκοντας την προσωπική προβολή και τηθετική δημοσιότητα ή προχωρούν σε δωρεές προκειμένου να διεκδικήσουν κάποια φορολογική ελάφρυνση.

Πρόκειται, βέβαια, για περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν τη γενικότερη διαπίστωση πως οι άνθρωποι ελάχιστες

φορές κάνουν κάτι χωρίς να έχουν κάποια απώτερη ατομική επιδίωξη ή κάποιο προσωπικό συμφέρον.

 Δεν θαπρέπει, όμως, οι περιπτώσεις αυτές να υπονομεύσουν ή να ζημιώσουν την αξία και τη σημασία της εθελοντικήςπροσφοράς που πηγάζει από ειλικρινές ενδιαφέρον.

Λόγοι που καθιστούν αναγκαίο τον εθελοντισμό

- Ο εθελοντισμός συνιστά έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό και επωφελή τρόπο για την ενεργή συμμετοχήκάθε πολίτη στα διάφορα κοινωνικά ζητήματα. Είναι η ιδανική απάντηση στην απραξία και την τάση

αποστασιοποίησης από τα κοινά προβλήματα του τόπου, που είχε επικρατήσει για πολύ καιρό. Ο πολίτης μέσω τηςεθελοντικής προσφοράς αισθάνεται πως μπορεί πραγματικά να κάνει κάτι ουσιαστικό για όσα απασχολούν τοκοινωνικό σύνολο, και να μη μένει έτσι ένας απλός παρατηρητής.

- Η επιδείνωση του οικονομικού κλίματος έχει προκαλέσει σημαντική επίταση των κοινωνικών ανισοτήτων κι έχει φέρει μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας σε δεινή θέση. Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική τη συμμετοχή και την προσφορά κάθε πολίτη που έχει την ανάλογη δυνατότητα, καθώς είναι σαφές πως για να ξεπεραστεί αυτή ηκατάσταση χρειάζεται πλεόνασμα αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης.

- Λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης γίνεται ολοένα και πιο εμφανές πως το κράτος δεν έχει τηδυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες των πολιτών του, και ιδίως εκείνων που ανήκουν στις ευπαθείς κοινωνικέςομάδες. Τα κοινωνικά προβλήματα συσσωρεύονται και αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, χωρίς η Πολιτεία να έχει τους απαιτούμενους πόρους για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Προκύπτει, άρα, η αδήριτη ανάγκη τηςκοινωνικής προσφοράς από τους ίδιους τους πολίτες για χάρη των συνανθρώπων τους.

- Η ανάγκη να προχωρήσουν οι πολίτες σε μια πιο υπεύθυνη θέαση του ρόλου τους και της θέσης τους στο

κοινωνικό σύνολο, με την ανάληψη ενεργούς δράσης μέσω του εθελοντισμού, αποκτά κατά καιρούς το χαρακτήραεπείγουσας και αναπόδραστης πραγματικότητας. Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες όπου συμβαίνει κάποια φυσική ή άλλου είδους καταστροφή, όπως είναι οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες κι οι σεισμοί, οπότε τοκοινωνικό σύνολο καλείται να προσφέρει κάθε δυνατή βοήθεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίσιμη κατάσταση

που προκύπτει.

Η αξία του εθελοντισμού

Ο εθελοντισμός και η ανιδιοτελής προσφορά στο κοινωνικό σύνολο έρχονται ως απάντηση στονατομικισμό, τον υλισμό και τη γενικότερη αδιαφορία απέναντι στον πόνο και την ανάγκη του συνανθρώπου.

Αποτελούν καίρια φανερώματα της υπαρκτής διάθεσης ανθρωπισμού, που μπορεί να ανατρέψει το αρνητικό κλίματων τελευταίων χρόνων, δείχνοντας έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας στους ανθρώπους. Το ειλικρινέςενδιαφέρον και η έμπρακτη ενίσχυση αναδεικνύονται πλέον ως οι επιλογές εκείνες που μπορούν να θέσουν τις βάσεις για τη δημιουργία μιας καλύτερης και πιο ανθρώπινης κοινωνίας.

Μέσω του εθελοντισμού, άρα, προκύπτει ένα επιθυμητό βάθεμα της κοινωνικής συνείδησης και της

υπευθυνότητας των πολιτών, καθώς η αλληλεγγύη και η συνεργασία επιτρέπουν στην κοινωνική συνύπαρξη να λάβει το πιο ουσιαστικό και αληθινό της νόημα. Οι πολίτες δεν απασχολούνται πια -μόνο- με το ατομικό συμφέρον, μιας και αντιλαμβάνονται πως η κοινωνία που θέλουν κι η κοινωνία που τιμά την έννοια της δημοκρατίας, είναι ηκοινωνία εκείνη στην οποία οι πολίτες της αισθάνονται ως αναπόσπαστα και ενεργά μέλη ενός συνόλου, κι όχι ως

ξέχωρες μονάδες.

Ο εθελοντισμός λειτουργεί, άλλωστε, ως ιδανικό παράδειγμα για τις νεότερες γενιές, καθώς αναδεικνύει την αξία της συμμετοχής και του ενδιαφέροντος· παράδειγμα, πολλαπλά σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς σε πόσους τομείς και σε πόσα ζητήματα μπορεί η εθελοντική προσφορά να έχει σωτήρια θετικό αντίκτυπο.

Επιτρέπει, μάλιστα, στους νέους να αντιληφθούν πως η δική τους δράση, όπως κι η συνδρομή των συμπολιτών τους, συνιστούν πλέοναναγκαίο συμπλήρωμα της κρατικής κοινωνικής μέριμνας.

Προώθηση του Εθελοντισμού

Σημαντική παράμετρος για την αποτελεσματική προώθηση του εθελοντισμού είναι η ενημέρωση των

πολιτών, ώστε να γνωρίζουν σε ποιες περιοχές και με ποιους τρόπους μπορούν να προσφέρουν εθελοντική

βοήθεια. Η παροχή κατατοπιστικών πληροφοριών διασφαλίζει την έγκαιρη ενεργοποίηση εκείνων των πολιτών πουθα αντιληφθούν πως υπάρχει σχετική εθελοντική δραστηριοποίηση σε περιοχές και χώρους που βρίσκονται πολύκοντά τους. Υπάρχουν, άλλωστε, άτομα που έχουν τη θέληση να προσφέρουν εθελοντική βοήθεια, αλλά δεν γνωρίζουν που ακριβώς θα πρέπει να απευθυνθούν και πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να βρουν τον κατάλληλο γι’αυτούς κοινωφελή οργανισμό. Επιπροσθέτως, καίρια είναι η συμβολή του σχολείου στην προσπάθεια προώθησης του εθελοντισμού,καθώς πέρα από την παροχή ενημέρωσης στους μαθητές, έχει τη δυνατότητα διοργάνωσης εκπαιδευτικών επισκέψεων σε χώρους δραστηριοποίησης εθελοντικών οργανώσεων, ώστε οι μαθητές να έχουν την ευκαιρία ναδιαπιστώσουν δια ζώσης την ιδιαίτερη αξία της εθελοντικής προσφοράς. Μέσα από την άμεση επαφή με τοεθελοντικό έργο, καθίσταται πιο αποτελεσματική η ευαισθητοποίηση των μαθητών, και, άρα, πιο πιθανή η εκδήλωση της επιθυμίας τους να ενταχθούν σε κάποια ομάδα προσφοράς εθελοντικού έργου.

Αναγκαία κρίνεται, επίσης, η προβολή της σχετικής προσφοράς από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης,

προκειμένου οι πολίτες να αντιλαμβάνονται το πολύπτυχο της εθελοντικής δράσης, αλλά και την ουσιώδη διαφορά που προκύπτει στην αντιμετώπιση των επιμέρους κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων χάρη στησυστηματική προσπάθεια των εθελοντών.

[Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου 1877, με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας. Από τηστιγμή της ίδρυσής του αναγνωρίσθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού και σήμερα αποτελεί μέρος της«οικογένειας» του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου. Στη μακρά πορεία τουπαραμένει σταθερά αφοσιωμένος στις διεθνείς ανθρωπιστικές αρχές και στην αλληλέγγυα εθελοντική προσφορά βοήθειας προς τον συνάνθρωπο.

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είναι ο μεγαλύτερος μη κυβερνητικός οργανισμός στην Ελλάδα με σύνθετο

έργο που βασίζεται στην εθελοντική δράση και την άμεση ανταπόκριση των πολιτών. Κινητοποιείται στοχεύοντας

πάντα στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου σε περιόδους πολέμου και ειρήνης, στηρίζοντας τραυματίες,ασθενείς, πρόσφυγες, ηλικιωμένους, ανθρώπους με οικονομικές δυσκολίες και άτομα από κάθε ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού. Η δράση του έχει συνδεθεί με την επαγρύπνηση, την αλληλεγγύη και τη φιλαλληλία και είναι συνώνυμη

της αφιλοκερδούς προσφοράς και της ανιδιοτέλειας.

Οι βασικοί σκοποί και στόχοι του Ε.Ε.Σ. είναι :

- Σε καιρό πολέμου: η συνδρομή και επικουρία στο έργο της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας, η νοσηλευτικήπερίθαλψη τραυματιών και ασθενών, καθώς και η προστασία των αιχμαλώτων, του άμαχου πληθυσμού και τωνθυμάτων πολέμου.

- Σε καιρό ειρήνης: η αρωγή και συμπαράσταση στα θύματα θεομηνιών και επιδημιών, καθώς και η αυτόνομη ή σεσυνεργασία με το Κράτος και κοινωνικούς φορείς, ανθρωπιστική δραστηριότητα.

Από το 1877 έως σήμερα, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός συνεχίζει άκοπα να επιτελεί το ανθρωπιστικό του έργο φροντίζοντας τις πιο αδύναμες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας. Σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς φορείς, κρατικούς και μη, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είναι στο πλευρό κάθε ανθρώπου, οικογένειας ή ομάδας

που αντιμετωπίζει δυσκολίες χωρίς να θέτει φυλετικά, εθνικά ή οικονομικής κατάστασης όρια στη δράση του.

Παράλληλα, όταν και όποτε υπάρχει ανάγκη στο εξωτερικό, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ενεργοποιείται σε

συνεργασία με τους Εθνικούς Συλλόγους άλλων χωρών για την αποστολή διεθνούς βοηθείας

Με βαθιά ανθρωπιστικά ιδανικά και με αίσθημα ευθύνης, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ήταν και είναι παρών στα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας αλλά και διεθνώς, και συνεχίζει να επιτελεί το σύνθετο ανθρωπιστικό έργο πάντα