ΓΕΝΕΤΙΚΉ- ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ : ΕΥΧΉ Ή ΚΑΤΆΡΑ;

 Αν ο 20ς αιώνας συνδέθηκε με την άνευ προηγουμένου ανάπτυξη της φυσικοχημείας, ο 21ος δίνει το προβάδισμα στην μοριακή βιολογία, τη βιογενετική και τη βιοτεχνολογία, σ’ επιστήμες δηλαδή στις οποίες εντός μίας σχεδόν δεκαπενταετίας (1990-2005)σημειώθηκαν τόσες εξελίξεις όσες δεν είχαν πραγματοποιηθεί σε διάστημα 100 ετών. Η διείσδυση στο DNA φυτών, ζώων ή ανθρώπων και η χαρτογράφησή του μας εισάγει σε νέες εποχές, άγνωστες προς το παρόν, στις οποίες ο άνθρωπος έχοντας ανακαλύψει το μυστικό της ζωής, ίσως αυτοαναγορευθεί σε Θεό, αφού θα πετύχει ό,τι τα έως τώρα περιορισμένα νοητικά του πλαίσια του απαγόρευαν.

Η γενετική, κλάδος της βιολογίας, ερευνά τα φαινόμενα της κληρονομικότητας και μελετά τους τρόπους για τη βελτίωση ή αλλαγή των γενετικών δεδομένων. Επιδιώκει να κατανοήσει τον γενετικό κώδικα των φυτικών και ζωικών όντων, για να παρέμβει στους μηχανισμούς μετάδοσης των κληρονομημένων χαρακτηριστικών, να διορθώσει πιθανές ανωμαλίες ή να βελτιώσει τον γενετικό εξοπλισμό και να δημιουργήσει νέα αναπτυγμένα είδη. Υπ’ αυτή την έννοια συνδέεται άμεσα με την ευγονική. Φιλοδοξεί μάλιστα να διατυπώσει μια ολιστική θεωρία που θα απαντά σε αμέτρητα ερωτήματα του ανθρώπου για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του.

Μολονότι ενοχοποιείται για πολλά, κι ίσως επειδή ενοχοποιείται, αγωνίζεται ν’ αποδείξει την ενότητα της ζωής, το ενιαίο μ’ άλλα λόγια του γενετικού κώδικα για όλα τα είδη και τα πλάσματα του πλανήτη μας. Στα ερευνητικά της αντικείμενα εντάσσονται οι μεταλλάξεις, οι σημειούμενες, δηλαδή, αλλαγές στο γενετικό υλικό από παράγοντες εξωγενείς, όπως λόγου χάρη η έκθεση στην ηλιακή, κοσμική, εκπεμπόμενη από κοιτάσματα ακτινοβολία κλπ. Οι γενετιστές τις κατατάσσουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις ολιγάριθμες γονιδιακές και τις πολυάριθμες χρωμοσωμικές. Οι πρώτες ευνοούν την γενετική ποικιλότητα (την πολυμορφία δηλαδή των οργανισμών)και την εξέλιξη των ειδών. Οι δεύτερες συνδέονται με πολλές κληρονομικές ή μη ασθένειες, όπως ο καρκίνος, το AIDS, η θαλασσαιμία, κλπ.

Με την Γενετική συνδέεται/συνάπτεται άρρηκτα η Βιοτεχνολογία η οποία συνδυάζοντας την επιστήμη με την τεχνολογία αποβλέπει στην ευρείας κλίμακας παραγωγή, από ζωντανούς οργανισμούς, χρήσιμων προϊόντων.Η τελευταία στηριζόμενη σε τεχνικές καλλιέργειας και ανάπτυξης μικροοργανισμών και σε τεχνικές ανασυνδυασμού του DNA συνεισφέρει τα μέγιστα σε τομείς όπως η Ιατρική, η γεωργία, κτηνοτροφία, βιομηχανία ή η οικολογία.

Στην ιατρική η βιοτεχνολογία συμβάλλει αποτελεσματικά τόσο στη διάγνωση και θεραπεία μιας ασθενείας όσο και στην πρόληψη αυτής. Για την ίαση πολλών ασθενειών απαιτείται η χρήση πρωτεϊνών που παράγονται ταχύτατα με την τεχνική του ανασυνδυασμένου DNA. Η ινσουλίνη, οι ιντερφερόνες, η αυξητική ορμόνη, τα μονοκλωνικά αντισώματα θεωρούνται πια εκ των ων ουκ άνευ για την καταπολέμηση επικίνδυνων καταστάσεων.Αν συνυπολογίσουμε τα εμβόλια, τα αντιβιοτικά ή τη γονιδιακή θεραπεία (για το AIDS) τότε μπορούμε να πάρουμε μια μικρή έστω ιδέα για το μέγεθος της συνεισφοράς της σε επίπεδα πρόληψης και θεραπείας.

Ευεργετική αποδεικνύεται επίσης στο χώρο της γεωργίας και κτηνοτροφίας. Επειδή ο παρών, ανερχόμενος σε 6. δίσεκατομμύρια πληθυσμός, το 2050 θα φτάσει τα 8,5δις, χρειαζόμαστε απαραίτητα αυξημένες ποσότητες φυτικής και ζωικής τροφής τις οποίες υπόσχεται /εγγυάται η γενετική μηχανική. Προσθέτοντας νέα γονίδια στον οργανισμό καθιστά εφικτή τη δημιουργία, σε σύντομο χρονικό διάστημα, γενετικά τροποποιημένων ζώων και φυτών που όχι μόνο θα είναι ανθεκτικά σε ασθένειες ή φθορά αλλά και θα παραγάγουν πολλαπλάσιες ποσότητες προϊόντων. Οι νέοι, προκύπτοντες διαγονιδιακοί, μεγαλύτερης ζωής φυτικοί ή ζωικοί οργανισμοί, έχουν ήδη αξιοποιηθεί από παλιότερες δεκαετίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η σόγια, το καλαμπόκι, το βαμβάκι, η ελαιοκράμβη, ο καπνός. Ο τροποποιημένος γονότυπός τους τα καθιστά ανθεκτικά σε παράσιτα ή έντομα και μειώνει κατακόρυφα τον κίνδυνο της μικρής παραγωγής. Τα διαγονιδιακά πάλι ζώα(αγελάδες, πρόβατα, χοίροι, αίγες, ιχθύες),τα προκύπτοντα δηλαδή από την προσθήκη στο γενετικό τους υλικό γονιδίων από άλλα είδη έχουν τη δυνατότητα να παράγουν πρωτεΐνες, ορμόνες( ινσουλίνη, αντιθρυψίνη, αυξητική ορμόνη) άμεσα χρήσιμες για τον άνθρωπο και μεγάλες ποσότητες σάρκας ή γάλακτος, όπως λόγου χάρη η περίπτωση των γενετικά τροποποιημένων σολομών οι οποίοι αναπτύσσονται δέκα φορές ταχύτερα από τους φυσιολογικούς και φτάνουν το τριακονταπλάσιο βάρος από εκείνους.

Στην βιομηχανία πάλι βρήκε η νέα τούτη επιστήμη ευρύτατη εφαρμογή από τα πρώτα ήδη στάδια της ανάπτυξής της. Εδώ βέβαια δεν κομίζει γλαύκα ες Αθήνας, αφού η χρήση μικροοργανισμών για την παραγωγή της μπύρας, του κρασιού ή του τυριού ανάγεται στα πανάρχαια χρόνια. Τώρα όμως μας δίνεται η ευκαιρία για τη μαζική παραγωγή μικροβιακής βιομάζας, γαλακτοκομικών προϊόντων, αιθανόλης κι ενζύμων που αξιοποιούνται ποικιλοτρόπως, όπως λόγου χάρη για την κατασκευή από το 1913 ήδη βιολογικής σκόνης πλυσίματος, απορρυπαντικού μ’ άλλα λόγια.Τέλος μικροοργανισμοί, βακτήρια χρησιμοποιούνται και στην εξόρυξη μετάλλων από μεταλλεύματα χαμηλής συγκέντρωσης με στόχο την αύξηση της αποδοτικότητας.

Η βιοτεχνολογία μπορεί ν’ αποβεί ωφέλιμη και για το περιβάλλον, το οποίο βίαια καταστρέφεται τις τελευταίες δεκαετίες από την ασύγγνωστη ανθρώπινη παρέμβαση. Τα αστικά λύματα, τα βιομηχανικά απόβλητα, τα ναυάγια των πετρελαιοφόρων, η όξινη βροχή, η ρύπανση ατμόσφαιρας, των υδάτων, της γης και του υπεδάφους δεν αφήνουν πια ασυγκίνητη την ανθρωπότητα, γιατί οι καιροί ου μενετοί. Η απειλούμενη οικολογική καταστροφή, ο αφανισμός της χλωρίδας και της πανίδας εξαιτίας μόλυνσης και ρύπανσης ευαισθητοποίησε την ανθρωπότητα που συνειδητοποίησε πια ότι στον παρόντα /σοβούντα κίνδυνο δεν υπάρχουν σύνορα. Αν επιθυμεί την διάσωση και την κληροδότηση του κόσμου μας στις επόμενες γενιές οφείλει εσπευσμένα να λάβει τα ενδεδειγμένα μέτρα.

Έτσι η βιοτεχνολογία προσφέρει χέρι βοηθείας. Τα αστικά, αποτελούμενα από ανθρώπινες εκκρίσεις και νερό, λύματα ή τα βιομηχανικά απόβλητα διασπώνται από μικροοργανισμούς, μετατρέπονται σε μη τοξικές ουσίες και διοχετεύονται πια άφοβα στο περιβάλλον. Ανάλογες τεχνικές εφαρμόζονται στις μονάδες βιολογικού καθαρισμού, στις χωματερές, στην απορρύπανση λιμνών ή τη διάσπαση των πετρελαιοκηλίδων. Η ρύπανση των θαλασσών από σεντινόνερα, λιπαντικά βιομηχανιών, διαρροές από διυλιστήρια, πετρελαιοπηγές ή δεξαμενόπλοια η οποία αφανίζει το γόνο των ψαριών, μειώνει το φυτοπλαγκτόν, επιβαρύνει τα ψάρια και κατά συνέπεια τον άνθρωπο με τοξικές ουσίες και προκαλεί ανυπολόγιστη οικονομική καταστροφή στην αλιεία αποτρέπεται με την αρωγή της βιοτεχνολογίας, η οποία επιταχύνει και βελτιστοποιεί τη διαδικασία διάλυσης των πετρελαιοκηλίδων με βακτήρια τρεφόμενα με υδρογονάνθρακες/πετρέλαιο. Η σημασία τους καταδεικνύεται από τη δυνατότητά τους να διασπάσουν το 70% μιας πετρελαιοκηλίδας μέσα σε διάστημα πέντε εβδομάδων κάτι για το οποίο η φύση από μόνη της θα χρειαζόταν 55 χρόνια.

Επίτευγμα της γενετικής, και μάλιστα πρωτοφανές για την κοινή γνώμη, συνιστά τα τελευταία χρόνια η κλωνοποίηση. Το ενδιαφέρον της έγκειται στην δυνατότητα αναπαραγωγής με μεθόδους εντελώς ξένες προς τις φυσικές. Με απλά λόγια η τεχνική της στηρίζεται στην εμφύτευση ενός σωματικού κυττάρου σ’ ένα ωάριο από το οποίο έχει αφαιρεθεί το γενετικό υλικό, με σκοπό να δημιουργηθούν απόγονοι πανομοιότυποι με το γονέα τους. Βέβαια η κλωνοποίηση αμφιβίου και θηλαστικού αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ∙κανένας όμως δε βεβαιώνει την ανάλογη εφαρμογή της στον άνθρωπο όσο κι αν Κορεάτες ερευνητές επιμένουν περί του αντιθέτου.

Το τελευταίο επίτευγμα επειδή ακριβώς παραβιάζει τη φυσική διαδικασία της αναπαραγωγής και συνδέεται με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, παρά τις εξαγγελίες για την επ’ αγαθώ χρήση της, εγείρει πολλές ανησυχίες γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος επιστήμονας, πολιτικός ή επιχειρηματίας δεν αρκείται ούτε στη θεωρητική γνώση ούτε στην ευεργετική πλευρά της. Σίγουρα δε θα παραβλέψουμε τις απίθανες συντελεσθείσες προόδους. Η παρέμβαση στο DNA, από τη δεκαετία του’60 ήδη, των φυτών σόγια, βαμβάκι, καλαμπόκι κ.ά βελτίωσε και αύξησε σε βαθμό αισιοδοξίας την παραγωγή. Προβλέπεται μάλιστα στο μέλλον να παραχθούν φυτόζωα που θα παράγουν γάλα! Έτσι θα εξαλειφθεί το φάσμα της πείνας, σε μια εποχή που ο πληθυσμός της γης αυξάνεται γεωμετρικά. Δεν αποκλείεται μάλιστα η βιογενετική να δώσει χείρα βοηθείας σε ζώα και φυτά τελούντα υπό εξαφάνισιν ένεκα της ασύγγνωστης ανθρώπινης αβελτηρίας. Ούτε θεωρείται ουτοπική η αναβίωση εξαφανισθέντων ήδη ειδών, αφού απειροελάχιστο γενετικό υλικό παρέχει δυνατότητες φανταστικές στης βιογενετικής τους ερευνητές. Κατά συνέπειαν το Ιουράσειο πάρκο δεν κινείται όσο θέλουμε να πιστεύουμε στα όρια της φαντασίας.

Η βιοτεχνολογία υπόσχεται την παρασκευή φαρμάκων ιαματικών και αναλγητικών, την πρόληψη ασθενειών, αφού από τις πρώτες ήδη διαιρέσεις του γονιμοποιημένου ωαρίου παρέχεται η δυνατότητα πρόβλεψης της μελλοντικής εξέλιξης. Ευελπιστούμε λοιπόν ότι πρώτον ο προγενετικός έλεγχος, και η παρέμβαση στο έμβρυο, στα πλαίσια της ευγονικής θα δώσει μια γενιά υγιή και δεύτερον πολλά άτεκνα ζευγάρια που λαχταρούν να γευτούν τη χαρά ενός δικού τους παιδιού, με την βοήθεια της βιογενετικής θα το πετύχουν. Ο μέσος όρος ζωής θα παραταθεί, θ’ αποτραπεί η πρόωρη γήρανση κι ίσως υλοποιηθεί ο όραμα της αθανασίας(!....). Ήδη προσδοκάται η παραγωγή στα εργαστήρια δερματικών ιστών, χρήσιμων για πλαστικές μεγάλης έκτασης εγχειρίσεις, νευρώνων που θα μεταμοσχευθούν στον εγκέφαλο πασχόντων από Αλτσχάϊμερ ή πάρκινσον κι αρχέγονων πολυδύναμων κυττάρων που θα σώσουν τους υποβαλλόμενους σε χημειοθεραπείες.

Ωστόσο, παρά τις εξαγγελίες, η ανησυχία, που ξεκίνησε από την επιστημονική κοινότητα, είναι διάχυτη γιατί όπως ήδη ελέχθη ο σύγχρονος άνθρωπος δε γνωρίζει όρια. Διψά για δύναμη πολιτική, κοινωνική, στρατιωτική και οικονομική. Οι έρευνες δε διεξάγονται από δημόσιους, ελεγχόμενους από τη διεθνή κοινότητα φορείς, αλλά από ιδιώτες που δαπανούν αστρονομικά κονδύλια για κάποια ευρεσιτεχνία. Ευρεσιτεχνία κερδοφόρα θεωρούνται τα επιτεύγματα της βιοτεχνολογίας. Ποιος εγγυάται την ασφάλειά μας από την αρπακτικότητα και την απληστία όσων εκμεταλλευόμενοι τον ανθρώπινο πόνο και αδιαφορούντες για το περιβάλλον συσσωρεύουν αμύθητα κεφάλαια. Ποιος μας διαβεβαιώνει ότι δε θα διαφύγουν από το εργαστήριο γενετικά τροποποιημένα βακτήρια από τα οποία κινδυνεύει να μολυνθεί το περιβάλλον, ότι τα εισαχθέντα στα τροποποιημένα φυτά γονίδια δε θα προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις σ’ όσους τα καταναλώνουν, ότι δεν θα εξαφανίσουν τους φυσικούς / ελεύθερους οργανισμούς οι τροποποιηθέντες ή ότι δε θα συνεχισθεί η ήδη εφαρμοζόμενη κατασκευή/ παραγωγή βιολογικών όπλων( άνθρακας, ιοί κλπ); Και ποια ηθική κρύβεται πίσω από τα εξαιρετικά οδυνηρά πειράματα που γίνονται στα ζώα; Κι αν μια ηθική δε σέβεται τη ζωή εν γένει γιατί να σεβαστεί τον άνθρωπο;

Από την άλλη πλευρά πόσοι γονείς θα αντιστέκονταν, εφόσον διέθεταν χρήματα στον πειρασμό να δημιουργήσουν με την κλωνοποίηση πιστό αντίγραφο του μόλις αποβιώσαντος παιδιού τους; Μήπως οι κλωνοποιημένοι άνθρωποι χρησιμοποιηθούν ως σύνολο εξαρτημάτων κι ανταλλακτικών. Ποιος σε τελική ανάλυση θα μας εγγυηθεί ότι στο μέλλον, άμεσο ή απώτερο δε θα παραχθούν άνθρωποι με ειδικές προδιαγραφές, ευφυείς από τη μια και υπάνθρωποι από την άλλη; Μήπως λοιπόν σοβεί ο κίνδυνος μιας κοινωνίας με νέες ανισότητες, όχι κοινωνικά- οικονομικά προσδιορισμένες/καθορισμένες αλλά γενετικά και γι’ αυτό μη ανατρέψιμες; Και πόσο μακριά βρισκόμαστε από την σκεπτόμενη και αισθανόμενη ηλεκτρονική μηχανή, που εγείρει βέβαια τον ενθουσιασμό μας στις οθόνες του κινηματογράφου, προκαλεί όμως το εύλογο ανατρίχιασμα του μέσου ανθρώπου. Κανένας δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί ούτε τη βιολογική ούτε την ηθική ασφάλεια του ανθρώπου.

Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, το σουσάμι,το σιτάρι, οι ντομάτες με τον ξυλώδη ιστό γέμισαν τα πιάτα μας. Χοίροι τρεφόμενοι με τοξίνες, αγελάδες πάσχουσες από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια και άλογα ιπποδρόμου ταϊσμένα με διεγερτικά καταναλώθηκαν εν αγνοία μας. Πολλά φυτά και ζώα εξαφανίσθηκαν. Κι αν η βιοτεχνολογία αφεθεί ανεξέλεγκτη δεν αποκλείεται να εξαλειφθεί η βιοποικιλότητα. Να επιβληθεί η ομοιομορφία σ’ ανθρώπους, σε φυτά, σε ζώα, αφού η νέα επιστήμη δίνει την ευκαιρία δημιουργίας ανθρώπων με προεπιλεγμένα βιολογικά, συναισθηματικά και λογικά χαρακτηριστικά.Αλλά η πιθανή μαζική παραγωγή κλώνων θα ισοπεδώσει πολλές παραδοσιακές αξίες που οδήγησαν τον άνθρωπο στο σύγχρονο πολιτισμό.

Γι’ αυτούς κι άλλους πολλούς επαπειλούμενους κινδύνους συστάθηκαν επιτροπές πρώτα στην Αμερική κι ύστερα στην Ευρώπη για να καθορίσουν τα όρια μέσα στα οποία θα κινηθεί η έρευνα και τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόζονται τα επιτεύγματα της επιστήμης. Η σύμβαση για την προστασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ανθρώπινου όντος σε σχέση με τις εφαρμογές της Βιολογίας και της ιατρικής που υπεγράφη από το σύνολο των κρατών μελών της Ευρώπης προβλέπει το δικαίωμα ενός εκάστου να γνωρίζει οτιδήποτε αφορά στην υγεία του. Απαγορεύει όμως κάθε διάκριση εναντίον του ανθρώπου με βάση τα κληρονομικά του χαρακτηριστικά. Οι οποιεσδήποτε προγνωστικές των γενετικών ασθενειών εξετάσεις είναι απόρρητες∙ χρησιμοποιούνται μόνο για σκοπούς υγείας και επιστημονικής έρευνας. Καμία έρευνα που αφορά το ανθρώπινο γονιδίωμα, κατά τη διακήρυξη της Ουνέσκο, δεν επιτρέπεται να υπερισχύσει των θεμελιωδών ελευθεριών και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Οποιαδήποτε παρεμβολή, διακηρύσσει η ευρωπαϊκή σύμβαση στα 1998,με σκοπό τη δημιουργία ανθρώπινου όντος όμοιου γενετικά με άλλο ανθρώπινο όν ζωντανό ή νεκρό απαγορεύεται διαρρήδην. Το πρόβλημα ωστόσο παραμένει επειδή η επιστήμη είναι κλεισμένη στα εργαστήρια των πολυεθνικών εταιρειών, των υπουργείων άμυνας και των απρόσιτων ερευνητικών κέντρων.

Έπειτα δεν είναι η επιστήμη το καθαυτό πρόβλημα αλλά οι σχέσεις των ανθρώπων μ’ αυτήν. Η επιστήμη θα διαμορφώνει τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος θα προσδιορίζει τις βασικές κατευθύνσεις της επιστημονικής προόδου; Αυτό αναπόφευκτα μεταφράζεται σε πολιτικές επιλογές, σε λήψη δημοκρατικών αποφάσεων για όλα τα τεχνολογικά θέματα. Και για ν’ αποτραπεί ο κίνδυνος της διαμόρφωσης του Homo Xerox απαιτείται μια άλλη κοινωνική και πολιτική διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων, μια άλλη ηθική η οποία δε θα βάζει τον άνθρωπο πάνω από τη φύση αλλά μέσα στη φύση.

Όταν στα σχολεία εφαρμοστεί νέο ωρολόγιο πρόγραμμα με πρωτεύοντα μαθήματα τις κοινωνικές επιστήμες, την οικολογία, το θέατρο, την ποίηση και τις εικαστικές τέχνες τότε ίσως, ίσως να υλοποιήσουμε το αδύνατο ∙να θέσουμε δηλαδή την επιστήμη και την τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου, χωρίς αυτό να σημαίνει την κατάργησή της γιατί μια ανάλογη ενέργεια θα ισοδυναμούσε με καθαρή μωρία. Ο σοφός άνθρωπος, του οποίου η νηφάλια σκέψη επικρατεί μετά το πέρας της καταιγίδας, θ’ απομονώσει τους αμετροεπείς, τους φιλόδοξους, τους αλαζόνες, τους επίδοξους ανατροπείς του ανθρώπινου μεγαλείου. Οι θόρυβοι που συνοδεύουν την κάθε πρόοδο, όπως ετούτη της γενετικής, θα κοπάσουν καθώς το τραίνο της ζωής θα συνεχίζει το αέναο ταξίδι του και η υπηρετούσα τον άνθρωπο επιστήμη θα αναδεικνύει πρωτόγνωρα τοπία. 

 Βιβλιογραφία:

  Γ. Μπατζίνας, Έκθεση- Έκφραση Γ΄Λυκείου, Εκδ. Ζήτη, Θεσσαλονίκη 

Π. Χατζημωυσιάδης…, Η Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄Λυκείου, Εκδ. Μεταίχμιο

 Γ. Βαβούλας-Π. Βάσση Έκθεση Έκφραση Γ΄Λυκείου, Εκδ. Δωρικός 

Π. Χατζημωυσιάδης, Τετράδιο προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις εκδ. Μεταίχμιο Βιολογία γ΄Λυκείου θετικής κατεύθυνσης, ΟΕΔΒ

ΕΛΛΑΔΑ 17.10.2003

Βιοτεχνολογία: η πρόοδος και οι κίνδυνοι

Αλεξάνδρα Κασσίμη

Γέννησε ελπίδες και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, τα επιτεύγματά της πολλά και οι επιπτώσεις της εξέλιξης της βιογενετικής ακόμη περισσότερες. Το φλέγον θέμα «Βιοτεχνολογία και Βιοηθική» βρέθηκε στο επίκεντρο δημόσιας συζήτησης που οργανώθηκε από την Πολιτιστική Ολυμπιάδα με τη συμμετοχή κορυφαίων ειδικών απ' όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής Μοριακής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, Χαράλαμπος Σαββάκης.

Στην εισήγησή του ο κ. Σαββάκης διευκρίνισε ότι η βιογενετική δεν αποτελεί θαυματουργό επιστήμη καθώς ο ρόλος της είναι η αποκωδικοποίηση του γενετικού υλικού και όχι ο καθορισμός της ζωής ενός ανθρώπου. «H τεχνολογία δεν είναι τόσο εξελιγμένη ακόμη ώστε να ισχυριζόμαστε ότι μπορούμε με ασφάλεια να επέμβουμε στο ανθρώπινο γενετικό υλικό» τόνισε ο ίδιος. Παράλληλα, θα πρέπει να καταστεί σαφές στο ευρύ κοινό ότι σε ιατρικό επίπεδο η βιοτεχνολογία δεν χρησιμοποιείται ακόμα θεραπευτικά παρά μόνο με προληπτικό χαρακτήρα, αφού δίνει τη δυνατότητα εντοπισμού γενετικής προδιάθεσης κάποιας ασθένειας. «Ενας άνθρωπος που γενετικά κρίνεται ότι είναι πιθανό να αποκτήσει καρδιακό πρόβλημα μπορεί να περιορίσει τις πιθανότητες ακολουθώντας συγκεκριμένη διατροφή» επεσήμανε ο κ. Σαββάκης. Διευκρίνισε ότι σε επίπεδο θεραπείας η βιοτεχνολογία συμβάλλει μέσω της αναγνώρισης του μηχανισμού των γονιδίων, αν και είναι πολύ πρώιμο να μιλάμε για κάτι τέτοιο.

Η παρουσία των βιοτραπεζών και του δικαιώματος διαχείρισης του υλικού τους, επίσης, τέθηκε στην ημερίδα, αφού εγείρει πολλά ερωτήματα και ανησυχίες σε όλο τον επιστημονικό κόσμο. Οι βιοτράπεζες αποτελούν κοινές τράπεζες δεδομένων που διαθέτουν γενετικές πληροφορίες για τη σύνθεση του ατόμου χωρίς όμως να υπάγονται σε καμία ρύθμιση που επιβάλλει απόρρητο γενετικών δεδομένων. Δημιουργούνται ερωτήματα, λοιπόν, για τον δικαιούχο χρήσης των δεδομένων, αν πρόκειται για τα δημόσια νοσοκομεία ή για ιδιωτικές εταιρείες καθώς και οι κίνδυνοι της τυχόν αλόγιστης χρήσης του γενετικού υλικού από τρίτους. Τέλος, ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης και πρόεδρος της Γερμανικής Επιτροπής Βιοηθικής, κ. Σπύρος Σημίτης που είχε τον ρόλο συντονιστή της συζήτησης αναφέρθηκε στο γεγονός ότι προβλέπεται στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα ρύθμιση που προστατεύει πέραν της προστασίας των ατομικών δεδομένων και αυτήν της γενετικής σύνθεσης του ατόμου που έρχεται ως υπενθύμιση πως όλα τα παραπάνω είναι βγαλμένα από τη σημερινή πραγματικότητα και όχι από τις σελίδες βιβλίου του Αλντους Χάξλεϊ.