ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ -ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

1.      Ο όρος παγκοσμιοποίηση είναι κατ’ εξοχήν οικονομικά χρωματισμένος, δηλώνοντας περισσότερο τις διαδικασίες διεθνοποίησης του δυτικού καπιταλισμού, τις εκπορευόμενες ως επί το πλείστον από ισχυρά δυτικά οικονομικά και πολιτικά, κέντρα, με την προσπάθεια να ανοίξουν οι αγορές, να αξιοποιηθούν περιοχές του πλανήτη που προσφέρουν τόσο χαμηλά αμειβόμενο εργατικό δυναμικό όσο και πλουτοπαραγωγικές πηγές, και να εδραιωθούν παγκοσμίως θεσμοί, οργανωτικές και λειτουργικές οικονομικές και πολιτικές δομές που διευκολύνουν τέτοιες προοπτικές.

2.      Παγκοσμιοποίηση είναι οποιαδήποτε διαδικασία οδηγεί σε υπέρβαση των εθνικών ορίων και στην υιοθέτηση κοινής διεθνούς γραμμής σε οποιονδήποτε τομέα: στην πολιτική οργάνωση, στους κοινωνικούς θεσμούς, στις ιδέες, στις αξίες, στο ήθος, στην παιδεία, στην επιστήμη, στην επικοινωνία, στην τέχνη, στον πολιτισμό. 

3.      Διεθνισμός: 

·         Λέξη που αποδίδει στην ελληνική τη γαλλική λέξη internationalisme και χρησιμοποιείται από πολλές γλώσσες με παρόμοια σημασία. Δηλώνει την κίνηση για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και συνεννόησης - σε επίπεδο πνευματικό και πολιτικοκοινωνικό - και την εξάλειψη των εθνικιστικών προκαταλήψεων. 

·          δόγμα της μαρξιστικής ιδεολογίας, το οποίο έχει ως στόχο τη διεθνή αλληλεγγύη, που θα επιτευχθεί με την ένωση των λαών και την κατάργηση των συνόρων - θεωρεί όλους τους ανθρώπους συμπολίτες και επιζητεί την κατάργηση των ιδιαίτερων διαφορών μεταξύ των λαών. 

·         δεν αποκλείει την αγάπη προς την πατρίδα και την προσήλωση στα εθνικά ιδεώδη και συμβάλλει στη διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης .

 Εκφάνσεις της παγκοσμιοποίησης 

• Παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλιστικού συστήματος.

• Πολυεθνικές επιχειρήσεις.

• Διεθνή χρηματιστήρια.

• Διεθνές εμπόριο.

• Διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί (Διεθνής Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).

• Παγκόσμια επιχειρηματική και επενδυτική κινητικότητα.

• Διεθνείς διασκέψεις σε πολιτικό επίπεδο / G8.

• Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης της δημοκρατίας.

• Παγκόσμια προσπάθεια υιοθέτησης κοινωνικών θεσμών κράτους δικαίου και προνοίας.

• Διεθνείς οργανισμοί (Ο.Η.Ε., φιλανθρωπικές και οικολογικές οργανώσεις).

• Διεθνείς διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.

• Διεθνούς εμβέλειας και απήχησης ΜΜΕ.

• Διεθνής επαφή σε επίπεδο επιστήμης, τεχνολογίας.

• Διεθνείς εκδηλώσεις στον χώρο της τέχνης, του αθλητισμού, του πολιτισμού.

• Διεθνής προβολή του δυτικού πολιτισμού.  

 Θετικά της παγκοσμιοποίησης 

• Επαφή μεταξύ πολιτισμών και λαών.

• Καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και αποδέσμευση από τα μίση του παρελθόντος.

• Διεύρυνση των αγορών.

• Διευκόλυνση των επιχειρήσεων μέσω της διεθνούς κινητικότητας.

• Οικονομική και τεχνογνωστική ανάπτυξη του «Τρίτου Κόσμου» μέσω των δυτικών επενδύσεων.

• Ανάπτυξη επιστήμης και τεχνολογίας, πολιτισμού.

• Εξάλειψη φαινομένων καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρωτογονισμών, βαρβαροτήτων, πολιτικής αυθαιρεσίας και οικολογικής καταστροφής.

• Παγκόσμιος διαφωτισμός, καταπολέμηση της αμάθειας, του σκοταδισμού, του φανατισμού.

 Αρνητικά της παγκοσμιοποίησης  

• Απειλή για την πολιτισμική και εθνική ιδιαιτερότητα και για την παράδοση των λαών.

• Πιθανή παγκόσμια μετάδοση των αρνητικών, των υπερβολών και των παρεκτροπών του δυτικού πολιτισμικού μοντέλου (καταναλωτισμός / θυσία της ουσίας της ζωής στο βωμό της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας / εργασιομανία / μαζοποίηση / αστικοποίηση / μηχανοποίηση / αποκοπή από τη φύση κ.λπ.).  

• Πιθανή ένταση της οικολογικής καταστροφής με την παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλισμού, που βασίζεται στην υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση, οι οποίες αποδεικνύονται επιβλαβείς για τη φύση.

• Ανεργία στις ανεπτυγμένες χώρες λόγω της αναζήτησης φτηνών εργατικών χεριών στον «Τρίτο Κόσμο».

• Οικονομική διείσδυση των δυτικών στον «Τρίτο Κόσμο» που αποτελεί γι’ αυτούς δυνάμει αγορά, μήτρα για πλουτοπαραγωγικές πηγές και πεδίο βιομηχανικής εγκατάστασης χαμηλού εργατικού κόστους.

• Πολιτικές διπλωματικές ή και στρατιωτικές επεμβάσεις των δυτικών στον «Τρίτο Κόσμο» με στόχο τη δρομολόγηση γεωπολιτικών ανακατατάξεων που μακροπρόθεσμα ευνοούν δυτικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα στις υπανάπτυκτες ή υπό ανάπτυξη περιοχές του κόσμου.

• Τοποθέτηση από τη Δύση εγκάθετων δικτατορικών καθεστώτων στον «Τρίτο Κόσμο», που αποτελούν «πιόνια» τους στην άσκηση της διεθνούς πολιτικής τους και μόνο τη λαϊκή βούληση του τόπου τους δεν εκφράζουν.

• Δημιουργία τεχνητών διεθνών χρηματιστηριακών εκρήξεων ή υφέσεων από παρασκηνιακούς πανίσχυρους χρηματιστηριακούς κύκλους με γνώμονα τον εύκολο πλουτισμό τους.

• Μονοπώλια ή ολιγοπώλια σε νευραλγικούς οικονομικούς τομείς (επικοινωνιακά δίκτυα, ενημέρωση, βιομηχανία όπλων, ενέργεια, υπολογιστές), που επιβάλλονται «αυτοκρατορικά» στον ανταγωνισμό και μεταφράζουν την οικονομική τους κυριαρχία σε πολιτική δύναμη, «υπαλληλοποιώντας» πολιτικούς ηγέτες και κυβερνήσεις. 

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ     

 Προσδιορισμός της έννοιας 

·         Διεθνής περιφερειακός οργανισμός με 27 μέλη – κράτη που ανήκουν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Ευρωπαϊκή ήπειρος).

·         Είναι κοινότητα απεριόριστης διάρκειας με δικά της όργανα, νομική προσωπικότητα και ικανότητα εκπροσώπησης.

·         Τα κράτη – μέλη συνεργάζονται μεταξύ τους σε επίπεδο οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό με σκοπό να   επωφεληθούν αμοιβαία, στο παρόν και το μέλλον, ενώνοντας τις δυνάμεις τους.

·         Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές και πολιτικές οντότητες στον κόσμο, με 493 εκατομμύρια ανθρώπους.  

Βασικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι:

• Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

• Το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

• Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο  

 Προσφορά της Ενωμένης Ευρώπης στους λαούς – μέλη της 

Πολιτική

·         Όλα τα κράτη-μέλη σέβονται το ένα την εθνική ανεξαρτησία του άλλου με συνέπεια την παγίωση της ειρήνης ανάμεσά τους και την πλήρη αποδοχή της διαφορετικότητας καθενός.

·         Μέσω των ευρωπαϊκών αρχών και αξιών προστατεύεται αλλά και ισχυροποιείται το δημοκρατικό πολίτευμα (=διασφαλίζεται η ελευθερία, η δικαιοσύνη και γενικά τα ανθρώπινα δικαιώματα). 

·         Η ειρήνη και η δημοκρατία είναι τα εχέγγυα για την επίλυση επιμέρους εθνικών προβλημάτων σε επίπεδο πολιτικού βίου (=εθισμός σε φιλελεύθερες, συλλογικές διαδικασίες, ανάπτυξη νέας φιλοσοφίας και νοοτροπίας σε ποικίλα θέματα). 

Κοινωνία

·         Η αλληλεγγύη και η φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε γειτονικές χώρες διευκολύνει την αντιμετώπιση /επίλυση σύγχρονων προβλημάτων (=ναρκωτικά, τρομοκρατία).

·         Οι πολίτες κάθε χώρας αποκτούν πέρα από την εθνική και μια ευρωπαϊκή συνείδηση που τους κάνει να νιώθουν φορείς ενός ενιαίου πολιτισμού, να θέτουν κοινούς στόχους, να συνεργάζονται απρόσκοπτα.

·         Τα σύνορα βαθμιαία γίνονται ελάχιστα αισθητά (=κοινό διαβατήριο, κοινό νόμισμα ανάμεσα σε πολλές χώρες) και οι πολίτες νιώθουν ασφάλεια και σταθερότητα στην κοινωνική τους ζωή.  

Οικονομία

·         Ανάπτυξη εμπορίου, βιοτεχνίας, βιομηχανίας μέσω του ανταγωνισμού των χωρών (=ανταλλαγή τεχνογνωσίας).

·         Διευκόλυνση από την ευρωπαϊκή νομοθεσία της διακίνησης των προϊόντων.

·         Μικρότεροι δασμοί χάρη στο άνοιγμα των συνόρων και περαιτέρω μείωση της τιμής πώλησης των προϊόντων.

·         Δυνατότητα των εργαζομένων να απασχολούνται όχι μόνο στη χώρα τους αλλά και σε άλλες που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ως υπάλληλοι σε πολυεθνικές εταιρείες είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

Εκπαίδευση

·         Ανταλλαγή παιδαγωγικών απόψεων, πληροφόρηση για τη χρήση διδακτικών μεθόδων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης από τη μια χώρα στην άλλη, διαπανεπιστημιακές συνεργασίες (π.χ. συνέδρια).

·         Ενεργοποίηση πανευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα οποία συμμετέχουν μαθητές και φοιτητές από διαφορετικές χώρες με σκοπό την προαγωγή της γνώσης και της έρευνας.  

Πολιτισμός

·         Γνωριμία των λαών μέσω της τέχνης και των γραμμάτων (=φεστιβάλ, διαγωνισμοί, σεμινάρια, εκδόσεις).

·         Κατανόηση και σεβασμός των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων κάθε κράτους- μέλους όπως αυτές απορρέουν από την παράδοσή του (=γλώσσα, αρχές και αξίες, θρησκεία, νοοτροπία, ήθη και έθιμα).   

 Προσδοκίες για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης 

• Οικονομική πρόοδος σε όλα τα επίπεδα και περαιτέρω ποιότητα ζωής για τους πολίτες - μέλη της.

• Ανάπτυξη με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον από την ανθρώπινη απληστία (=καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης).

• Ενίσχυση σε επίπεδο εθνικό του κράτους πρόνοιας που θα στηρίζει υλικά και ηθικά τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες (=μετανάστες, άνεργοι, ανάπηροι, αναλφάβητοι).

• Ισότιμη συνεργασία όλων των κρατών, χωρίς ηγεμονισμούς εκ μέρους των οικονομικά και τεχνολογικά πιο ισχυρών. 

• Εμπέδωση των δημοκρατικών διαδικασιών στην καθημερινή ζωή ώστε να γίνει πράξη ο σεβασμός στο συνάνθρωπο και η συμμετοχή όλων στα κοινά.  

 Πώς θα υλοποιηθεί το όραμα μιας ακόμη πιο εποικοδομητικής συνύπαρξης των χωρών  στην Ευρωπαϊκή Ένωση 

• Ενίσχυση της παιδείας και σε επίπεδο γενικής μόρφωσης (αγωγή / καλλιέργεια) και σε επίπεδο παροχής εξειδικευμένης γνώσης ώστε οι νέοι να μπορούν να ανταποκριθούν στις ραγδαίες αλλαγές στην αγορά εργασίας.

• Υπέρβαση των εθνικιστικών προκαταλήψεων, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού από όλους τους πολίτες.

• Πολιτική βούληση ώστε να ξεπεραστούν ιστορικά μίση και να κατανοηθεί ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να απομονωθεί από τους γείτονές του (γιατί μοιραία θα αποδυναμωθεί πολιτικά και οικονομικά).

• Συνεισφορά των πνευματικών ανθρώπων κάθε χώρας με την ενεργοποίησή τους για την πραγμάτωση του ευρωπαϊκού οράματος.

• Συστράτευση  όλων των ευρωπαίων πολιτών στην προσπάθεια για αγαστή συνεργασία και ομαλή συνύπαρξη (=γεφύρωση διαφορών / έμφαση στα κοινά συμφέροντα). 

 Ο ρόλος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση 

• Η Ελλάδα χάρη στη γεωγραφική της θέση αποτελεί τον «μεσογειακό σταυροδρόμι των λαών» της   Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Διαθέτει την ισχυρότερη οικονομία ανάμεσα στις χώρες των Βαλκανίων και μπορεί να πρωτοστατήσει στην ισχυροποίηση των δεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη.

• Λόγω του μακραίωνου πολιτισμού της μπορεί να μεταλαμπαδεύσει στην Ευρώπη διαχρονικές αξίες και να συνεισφέρει στο συγκερασμό του ορθολογισμού με  το συναισθηματισμό, ώστε να υπάρξει ανάπτυξη όχι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική.

• Η Ελλάδα θεμελίωσε τη δημοκρατία και ανέδειξε μέσα από τη φιλοσοφία την αξία της συμμετοχής του πολίτη  στα κοινά, μπορεί επομένως και σήμερα να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός κλίματος πνευματικής ανεκτικότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στους ανθρώπους.   

 Κίνδυνοι από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση 

Η συνύπαρξη χωρών με διαφορετική ιστορία, γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα, πολιτισμό , περικλείει τον κίνδυνο της οικονομικής και πολιτιστικής επικράτησης των ισχυρότερων εξαιτίας:

• της αδυναμίας των «μικρότερων» να ανταποκριθούν στον επιχειρησιακό / βιομηχανικό ανταγωνισμό,

• της αποδυνάμωσης των εθνικών κυβερνήσεων από την εφαρμογή του ενιαίου κοινοτικού δικαίου (το οποίο σε κάποια σημεία «συγκρούεται» με το εθνικό),

• της πολιτιστικής αλλοτρίωσης από την εισροή πολιτιστικών υποπροϊόντων στη χώρα μας με ραγδαίους ρυθμούς (=διαφήμιση, μόδα, τηλεόραση),

• της επικράτησης αισθήματος σύγχυσης και ανασφάλειας από τους φρενήρεις ρυθμούς ζωής και τις αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής (εκπαίδευση, εργασία, ψυχαγωγία).

·         Της έξαρσης της ανεργίας και φτώχειας, απόρροια υπονόμευσης του κοινωνικού χαρακτήρα της Ένωσης

·         Του συγκεντρωτισμού της εξουσίας, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση των λαών από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων

·         Της αποδόμησης της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής

Νέοι και Ευρώπη

Προσδοκίες των νέων

1.      Απομάκρυνση απειλής πολέμου και διαμόρφωση σχέσεων φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών

2.      Καταπολέμηση ρατσισμού και εθνικισμού

3.      Συμβολή της Ευρώπης στην ενίσχυση των ασθενέστερων, θετικός ρόλος στις διεθνείς εξελίξεις

4.      Δυνατότητα συνεργασίας των νέων, ανάληψη κοινής δράσης για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών και διεθνών προβλημάτων

5.      Βελτίωση βιοτικού επιπέδου

6.      Ενίσχυση συνεργασίας επιστημονικών, πολιτιστικών ιδρυμάτων

7.      Ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων και συνεργατική δράση

Οι ανησυχίες των νέων

1.      Ανταγωνιστική ευρωπαϊκή κοινωνία, αύξηση ανεργίας, επιδείνωση των συνθηκών εργασίας

2.      Οι ασθενέστερες οικονομικά χώρες υποχείριο των ισχυρότερων

3.      Αλλοίωση πολιτιστικής ιδιαιτερότητας και υπονπομευση εθνικής συνείδης

4.      Επικράτηση υλικών μοντέλων ζωής, κρίση ηθικών αξιών

5.      Κίνδυνος πολιτικής αστάθειας και αποσταθεροποίησης

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ -ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Συνοπτικό διάγραμμα

Αυτό που επέτρεψε να γίνει πραγματικότητα το όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι τόσο τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, όσο η πολιτιστική συγγένεια των κρατών μελών που την απαρτίζουν.

Η κληρονομιά του ευρωπαϊκού πολιτισμού

_ Ο αρχαίος ελληνικός ορθολογισμός.

_ Το ρωμαϊκό Δίκαιο.

_Ο Χριστιανισμός.

Τα χαρακτηριστικά και οι αξίες του

_ Ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου (ανθρωπισμός).

_ Η αγάπη.

_ Η ελευθερία.

_ Η δικαιοσύνη.

 _ Η δημοκρατία.

Απειλεί η Ευρωπαϊκή "Ενωση τον εθνικό μας πολιτισμό;

Η Ελλάδα, αν και γεωγραφικά βρίσκεται στις ακρώρειες της ευρωπαϊκής ηπείρου, πολιτιστικά βρίσκεται στο κέντρο, στην καρδιά της, καθώς οι αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι και αξίες του ελληνικού.

Ένα πρώτο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι ο εθνικός μας πολιτισμός δεν απειλείται ουσιαστικά.

Εντούτοις, πέρα από τα κοινά στοιχεία υπάρχουν και ιδιαίτερα πολιτιστικά γνωρί­σματα που συνθέτουν την εθνική φυσιογνωμία μας. Πολλά από τα στοιχεία αυτά, αντι­κειμενικά, δοκιμάζονται και απειλούνται, πχ. η γλώσσα μας. Για την επικοινωνία των Ευρωπαίων στις διάφορες συναλλαγές τους, στα όργανα με τα οποία διοικείται η Ευρωπαϊκή Ένωση, στις κοινές δραστηριότητές τους θα χρειαστεί μια γλώσσα που θα τη γνωρίζουν και θα τη μιλούν όλοι. Είναι μάλλον αφέλεια να πιστέψουμε ότι η γλώσσα αυτή θα είναι η ελληνική. Παρόμοια, είναι πιθανό να δοκιμαστούν και να απειληθούν η Ορθοδοξία, ήθη και έθιμά μας, μορφές της τέχνης μας, όπως για παράδειγμα η μουσική.

Τα οφέλη από την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή ΄Ένωση

_ Αποτελεσματική αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων, επειδή οι προσπάθειες και οι αγώνες θα είναι κοινοί,

_ Ανταλλαγή εμπειριών και κοινή εκπόνηση προγραμμάτων ανάπτυξης,

_ Ελεύθερη μετακίνηση πολιτών και εργαζομένων στα κράτη-μέλη της Ένωσης.

 _Άμβλυνση των διαφορών και ανάπτυξη κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης με σεβασμό της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας του άλλου,

_ Επιστημονική συνεργασία που θα κάνει τα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης κτήμα όλων.

_ Ομαλή πολιτική ζωή με ελευθερία, δικαιοσύνη, δημοκρατία και σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς οι αρχές αυτές αποτελούν την πεμπτουσία του ευρωπαϊκού πολιτισμού,

_ Ειρηνική συνύπαρξη των ευρωπαϊκών λαών.

_ Κοινή αντιμετώπιση των οικολογικών προβλημάτων.

Ενδεικτική επιλογική σκέψη (πρόταση)

Η αποχή από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η απομόνωσή μας δεν είναι η καλύτερη λύ­ση. Απεναντίας, έχουμε πολλά να ωφεληθούμε από τη συμμετοχή μας ως ισότιμο μέλος της, Η καλύτερη, λοιπόν, απάντηση που μπορούμε να δώσουμε στις προκλήσεις που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να ενισχύσουμε και να βελτιώσουμε την παιδεία μας, τη συνειδητή δηλαδή μελέτη και διατήρηση του εθνικού μας πολιτισμού.

ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

Ενδεικτική προλογική σκέψη (με παραδείγματα)

Ζούμε σε μια περιοχή, όπου τα σημάδια αναζωπύρωσης του εθνικισμού είναι έκδη­λα. Γεγονότα, όπως αυτά που διαδραματίστηκαν στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, είναι εύγλωττα παραδείγματα εθνικιστική ς έξαρσης.

Ανάλυση της έννοιας Ορισμός και διευκρίνιση

Εθνισμός: Όρος που πλάστηκε από το ουσιαστικό έθνος στις αρχές του 19ου αιώνα. Δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό, τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκουμε σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που εκπηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμά του βασικό είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς, ωστόσο, να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Ο ενθισμός δεν εκφράζει επεκτατικές τάσεις. Πρόκειται για αντίληψη που διακρίνεται από ευγένεια και σεβασμό στον άνθρωπο. Δε διαιρεί τους λαούς, αλλά τους ενώνει.

Εθνικισμός: Προέρχεται από τη λέξη εθνικός, η οποία ανάμεσα στις άλλες σημασίες είχε αποκτήσει, από την αρχαιότητα ακόμη, και τη σημασία του ειδωλολάτρη. Εθνικοί ονομάστηκαν κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους οι ειδωλολάτρες, και μάλιστα οι Έλληνες. Στην Παλαιά Διαθήκη εθνικοί λέγονταν όσοι ανήκαν στα έθνη, ήταν δηλαδή οι άλλοι λαοί της γης εκτός από το λαό του Ισραήλ, ο οποίος διεκδικούσε για τον εαυτό του τον “έναν και αληθινό Θεό”. Η ηθελημένη αυτή διάκριση συσπείρωνε τους Εβραίους. Από τη φύση του, επομένως, ο εθνικισμός έφερε φορτίο αρνητικό: σήμα θρησκευτικού φανατισμού .

 Σήμερα ο όρος εθνικισμός σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν ακόμη αυτά πραγματώνονται σε βάρος των άλλων εθνών. Χωρίζει, έτσι, τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει επεκτατικές προθέσεις. Ωστόσο ο εθνικισμός με την υποχώρηση του εθνισμού φορτίστηκε και θετικά. Πάντως, μετά τη δεκαετία του 1980, ύστερα από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την αναβίωση των κάθε είδους εθνικισμών που συγκλόνισαν και συγκλονίζουν τον κόσμο, επανέρχεται ο όρος εθνισμός, για να δηλώσει τον αγνό πατριωτισμό. Ανακτά ο εθνισμός το χαμένο έδαφος, ενώ ο εθνικισμός περιορίζεται στην πρώτη του σημασία την αρνητική: δηλώνει επεκτατικές βλέψεις και τάσεις. Συνώνυμο του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Δηλώνει κι αυτός το φανατικό πατριωτισμό, ο οποίος συνοδεύεται από βλέ­ψεις και τάσεις επεκτατικές. Ο όρος πλάστηκε από το όνομα του Γάλλου εθνικιστή Ν. Chauvin, ο οποίος έζησε κατά την εποχή του Μ. Ναπολέοντα.

Αίτια αναβίωσης του εθνικισμού

_ Τα εθνικά οράματα που παρέμειναν ανεκπλήρωτα (αλυτρωτισμός), όταν δημιουργήθηκαν τα νέα εθνικά κράτη, αποτελούν το έναυσμα για νέες εθνικές διεκδικήσεις σε βάρος άλλων εθνικών κρατών.

_ Η κατάρρευση του σοβιετικού κράτους και της ιδεολογίας που νομιμοποιούσε την ύπαρξη και την αποστολή του υπήρξε η αιτία αναζωπύρωση ς εθνικιστικών ανταγωνισμών που ο μέχρι πρότινος συσχετισμός δυνάμεων δεν επέτρεπε να εκδηλωθούν.

_ Πολλά σύγχρονα εθνικά κράτη, που αντιμετωπίζουν εκρηκτικά οικονομικά και πολι­τικά προβλήματα, στρέφουν το λαό εναντίον γειτονικών κρατών, για να εκτονώσουν ανώδυνα γι' αυτά τη δυσαρέσκειά του.

_ Η υποδαύλιση από τους μηχανισμούς της προπαγάνδας ιστορικών διαφορών ανάμεσα στα έθνη ανεβάζει τον εθνικιστικό πυρετό και προκαλεί καταστάσεις εθνικιστικής υστερίας.

_ Τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των ισχυρών κρατών.

_ Ο κίνδυνος πολιτιστικής άλωσης και αφομοίωσης των μικρών εθνών με μακρά πολι­τιστική παράδοση.

Οι κίνδυνοι που εγκυμονεί ο εθνικισμόc;

_ Ο εθνικισμός παραβιάζει τη θεμελιώδη πολιτική και ηθική αρχή, το σεβασμό δηλαδή της ιδιαιτερότητας κάθε έθνους και του δικαιώματος που έχει για αυτόνομη κρατική υπόσταση.

_ Τα μεγαλοϊδεατικά ανεκπλήρωτα εθνικιστικά οράματα στρέφονται κατευθείαν εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της υπό­στασης άλλων κρατών ή μειονοτήτων. Γι' αυτό οι εθνικιστικές διαμάχες αποτελούνθανάσιμη απειλή για την ειρήνη.

_ Ο εθνικισμός οδηγεί, συνήθως, στην κατάλυση των δημοκρατικών ελευθεριών, στην πολιτική βία και στον ολοκληρωτισμό. “Όσο περισσότερο επιχειρούμε να επιστρέψουμε στην ηρωική φυλετική κοινωνία, τόσο περισσότερο κατρακυλάμε προς την Ιερά Εξέταση, τις μυστικές αστυνομίες και τον γκαγκστερισμό με ρομαντική μάσκα”, λέει ο φιλόσοφος Καρλ Πόπερ.

« Να γράψετε μια επιστολή στο γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, στην οποία να επισημαίνετε ότι η ανάγκη για ειρήνη και πρόοδο διέρχεται από την οικοδόμηση μιας δημοκρατικής, πλουραλιστικής, πολυπολιτισμικής και ανεκτικής κοινωνίας, η οποία ενισχύει την κοινωνία των πολιτών και αντιπαλεύει πρακτικές εθνικισμού, ρατσισμού και οπισθοδρόμησης»(450-600 λέξεις)

                                                                             ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Αγαπητέ κ. Γ. Γ.του ΟΗΕ,

Εισαγωγή

      Παίρνω το θάρρος να γράψω αυτή την επιστολή, διότι δεν αντέχω πλέον να βλέπω φαινόμενα εθνικισμού να πυροδοτούν το κλίμα προόδου και ειρήνης, την κοινωνία δικαίου και τη δημοκρατία, που με τόσους κόπους, επαναστάσεις, κινήματα και άφθονο αίμα οι άνθρωποι προσπάθησαν μέσα στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας να οικοδομήσουν.

Πρόλογος

      Σε μια εποχή εκμετάλλευσης, νεορατσισμού,  ανασφάλειας, επεκτατισμού, έντονων εθνικιστικών εξάρσεων και τοπικών εστιών πολέμου είναι αναγκαίο, αν μη τι άλλο, να αγωνιστούμε  για μια δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία. Κλειδί γι’ αυτό αποτελεί διαχρονικά η διεθνής συνεργασία, η γόνιμη ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων, τεχνογνωσίας και πείρας. Οφείλουμε να εφαρμόσουμε γόνιμες και προοδευτικές πολιτικές με άμεσο στόχο τη διατήρηση της ειρήνης, τη σωτηρία του πλανήτη, την πρόοδο και την ειρήνη και συνακόλουθα την ανθρώπινη ευτυχία και ευδαιμονία.

Κ. Μέρος

      Οφείλουμε να σεβαστούμε τον άνθρωπο καθεαυτό, με ευαισθησία και φιλοσοφική διάθεση πέρα από εθνικότητα, χρώμα, θρησκεία, γλώσσα και παραδόσεις. Ο γόνιμος συγκερασμός θα οδηγήσει στη συνείδηση της κοινής κοιτίδας του ανθρώπου ως ξεχωριστού έμβιου όντος στον πλανήτη. Γι’ αυτό είναι μονόδρομος πλέον μια πολιτική αντίθετη στην εθνομανία. Με τον εθνικισμό:

·         διασπάται η συνεκτικότητα της κοινωνίας/έθνους και διακυβεύεται η εθνική ασφάλεια

·         οδηγούμαστε σε εσωστρέφεια, απομόνωση και απόρριψη γόνιμων στοιχείων που προέρχονται από άλλους λαούς

·         ενισχύεται ο ρατσισμός, παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, εφαρμόζονται πρακτικές αποκλεισμού, περιθωριοποίησης εθνοτήτων, μειονοτήτων, μεταναστών, προσφύγων

·         οδηγούμαστε σε ηθική και ψυχική διάβρωση

·         υπονομεύεται η δημοκρατία, καθώς καλλιεργείται ένα κλίμα αδιαλλαξίας, μισαλλοδοξίας, φανατισμού, αναξιοκρατίας και κατάλυσης των δημοκρατικών θεσμών

·         αντιμετωπίζουμε έξαρση της κοινωνικής νοσηρότητας, των φαινομένων της βίας

·         τρέφεται ο φονταμενταλισμός και η τρομοκρατία

·         βάλλεται η πρόοδος και οδηγούμαστε σε οπισθοδρόμηση

·         υποσκάπτεται ο ανθρωπισμός, η συνεργασία, η αρμονική συνύπαρξη, ατόμων, ομάδων, λαών, εθνών

·         απειλείται ο πλανήτης με πόλεμο και πυρηνικό όλεθρο

            Οπότε μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα άρνησης, απαισιοδοξίας, κατάρρευσης αξιών και προσβολής ηθών και προσώπων απαιτείται ο αγώνας των λαών για εγκαθίδρυση δημοκρατίας και καλλιέργειας διεθνιστικής αντίληψης. Έτσι:

·         ο διεθνισμός εκδηλώνεται με τη σύσφιξη στις σχέσεις λαών και τον περιορισμό αντιπαραθέσεων, οπότε καθίσταται ευεργετικός

·         καλλιεργείται οικουμενική συνείδηση, πράγμα που συμβάλλει στην ειρηνική συνύπαρξη και στον περιορισμό του επεκτατισμού

·         ενισχύεται η συνεργασία σε οικονομικό, τεχνολογικό, επιστημονικό, πολιτικό επίπεδο

·         διευρύνεται η επικοινωνία και ο διάλογος ανάμεσα στους λαούς, οπότε αποκλείονται ταμπού και προκαταλήψεις και ευνοείται η πνευματική ανάπτυξη

·         σημειώνεται δημιουργική αφομοίωση υγιών χαρακτηριστικών των άλλων λαών σε νόμους, δίκαιο, νοοτροπίες, συμπεριφορές, τεχνογνωσία, θεσμούς, οργάνωση και λειτουργία των κρατικών υπηρεσιών, σε καλλιτεχνικά ρεύματα

·         ενδυναμώνεται αίσθημα ασφάλειας και ενισχύεται η αλληλοκατανόηση και αλληλεγγύη

                        Βέβαια αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα σε καθεστώς δημοκρατίας. Είναι το μόνο πολίτευμα που μπορεί να εγγυηθεί την πρόοδο σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο, καθώς:

·         διασφαλίζεται η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις, κατοχυρώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπηρετείται ο άνθρωπος και το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον

·         οι πολίτες αισθάνονται ασφαλείς, μπορούν να αγωνιστούν και να δημιουργήσουν, να φανταστούν, να αισθανθούν, να επικοινωνήσουν

·         διασφαλίζεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προάγεται η υπευθυνότητα του πολίτη, διασφαλίζεται η δικαιοσύνη

·         προάγεται ο διάλογος και η συνεργασία ανάμεσα στους λαούς

·         οι κοινωνίες διέπονται από ανεκτικότητα, συμβάλλουν στην εμπέδωση πατριωτισμού και αποτινάσσουν εθνικισμό και απομονωτισμό

·         υπάρχει ελεύθερη διακίνηση ιδεών, ελεύθερη έκφραση, πλουραλιστική και αντικειμενική ενημέρωση

·         υφίσταται κράτος πρόνοιας, οι διεθνείς οργανισμοί εργάζονται προς αυτό το σκοπό, εξασφαλίζεται εργασία για όλους, ευνοούνται οι επενδύσεις, αυξάνεται η παραγωγή και παραγωγικότητα

·         προστατεύεται το περιβάλλον

·         ευνοείται η κοινωνία των ενεργών και υπεύθυνων πολιτών(βλ. Καταναλωτικές οργανώσεις, οικολογικά κινήματα, συνήγορο του πολίτη, οργανώσεις στον τομέα υγείας, ομίλους προβληματισμού, μη κυβερνητικές οργανώσεις…), οπότε:

ü  καλλιεργείται συνεργατικό πνεύμα,

ü  ισχυροποιείται η συνεκτικότητα των κοινωνιών μέσα από πρωτοβουλίες αλληλεγγύης,

ü  εμπεδώνεται ο ανθρωπισμός,

ü  ενισχύεται η πίεση στους ιθύνοντες για δίκαιες κοινωνικο-οικονομικές, πολιτικές μεταρρυθμίσεις

ü  διαμορφώνεται ο παγκόσμιος πολίτης

ü  συστηματικά προωθούνται οι πολιτιστικές δραστηριότητες, διαφυλάσσονται οι εθνικοί πολιτισμοί, προωθείται το γόνιμο διεθνιστικό όραμα

              Επίλογος

                     Ευελπιστώ ότι ό,τι σας έγραψα θα ληφθεί σοβαρά υπόψη από εσάς και από όλους τους ιθύνοντες παγκοσμίως, ώστε να προωθηθούν εκείνες οι πολιτικές που θα ευνοήσουν τη δημοκρατία, θα αντιπαλέψουν την ξενοφοβία, θα προασπιστούν την ανεκτικότητα, θα προστατέψουν το περιβάλλον, θα αποτρέψουν το ρατσισμό και την εθνομανία και θα καλλιεργήσουν πνεύμα συνεργασίας, δημοκρατίας και διεθνισμού. Μόνον τότε η ελευθερία μπορεί να καλλιεργηθεί και να αποφύγουμε μηδενιστικές φιλοσοφίες που ευνοούν το φανατισμό, το φασισμό και απεργάζονται την καταστροφή

                                                                                  Με τιμή

                                                                            ……………………