Δίκαιο-νόμοι-ποινή-θανατική ποινή-ποινή στο σχολείο

Νόμοι: σύνολο κανόνων γραπτών και άγραφων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση θεσπίζοντας όρια και διαχωρίζοντας το επιζήμιο από το ωφέλιμο.

 Γραπτό δίκαιο: σύνολο κανόνων που ρυθμίζει τις σχέσεις των μελών μιας κοινωνίας. Ορίζει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, καθορίζει όχι μόνο τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις τόσο του πολίτη όσο και της πολιτείας. Ο χαρακτήρας του είναι δεσμευτικός και υποχρεωτικός γι αυτό και από κάποιους θεωρείται έλλογη ρυθμισμένη βία. Διαχωρίζεται σε δημόσιο ( συνταγματικό, διοικητικό, ποινικό, εκκλησιαστικό) ιδιωτικό ( αστικό, εργατικό, οικογενειακό, εμπορικό), διεθνές- κοινοτικό, εσωτερικό.

Σημασία των νόμων:

·        Ρυθμιστική των σχέσεων ατόμου με τους υπολοίπους και με την πολιτεία

·        Αποτρεπτική και εκφοβιστική από την τέλεση αξιόποινων πράξεων.

·        Προστατευτική για το άτομο και την κοινωνία

·        Παιδαγωγική, σωφρονιστική.

Συγκεκριμένα:

·        1.      κοινωνικός τομέας : οι νόμοι συμβάλλουν στην ομαλή συμβίωση των πολιτών , προσδιορίζουν τις υποχρεώσεις τους, εξομαλύνουν τις διαφορές στην κοινωνία οφείλονται σε προσωπικά συμφέροντα, περιορίζουν τις εκδηλώσεις ατομικιστικής συμπεριφοράς (κοινωνική παθογένεια), ρυθμίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά (προσδιορίζουν τις αξιόποινες πράξεις) και ορίζουν το πλαίσιο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, ώστε να αποτρέπεται  η αυθαιρεσία και ασυδοσία.

·        2.      ηθικός τομέας : οι νόμοι επιδρούν ηθοπλαστικά στο άτομο : διαπαιδαγωγούν τα άτομα με πνεύμα δικαιοσύνης και ισοτιμίας, αναδεικνύουν στη συνείδηση του ατόμου την αξία του δικαίου, επιβάλλουν μια στάση ζωής χωρίς ιδιοτέλεια και τιθασεύουν τα ανεξέλεγκτα πάθη.

·        3.      πολιτικός τομέας : οι νόμοι συμβάλλουν στην ομαλή πολιτική ζωή : αποτρέπουν τις αυθαιρεσίες της εκτελεστικής εξουσίας, κατοχυρώνουν τα ατομικά δικαιώματα, διασφαλίζουν την ισοπολιτεία για όλα τα άτομα και η σωστή λειτουργία τους ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους δημοκρατικούς θεσμούς.

·        4.      ψυχολογικός τομέας :οι νόμοι δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας στους πολίτες : αισθάνονται ότι κανείς δε μπορεί να παραβιάσει ατιμώρητα την ιδιωτική τους ζωή, τα ανθρώπινα δικαιώματα περιφρουρούνται και κατοχυρώνονται η ατομική, πολιτική και κοινωνική ελευθερία.  

·        5.      οικονομικός τομέας : οι νόμοι ρυθμίζουν την οικονομική ζωή : ελέγχονται οι συναλλαγές, οι σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων, αποτρέπεται η εκμετάλλευση των ασθενέστερων και προστατεύονται τα συνδικαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα.

Θετικά

 Βιολογικά: διασφαλίζει τη ζωή και το βιοτικό επίπεδο

 Κοινωνικά: ομαλή συνύπαρξη, συνοχή, πρόοδο, επίλυση προβλημάτων
Πολιτικά: δημοκρατία, συμμετοχή, ισότητα
Ηθικά: κατοχύρωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανθρωπισμός, ηθικοποίηση, πρότυπα

Συναισθηματικά: ασφάλεια, ηρεμία, αυτοπεποίθηση

Δημιουργικά: εργασία, ανάπτυξη κλίσεων και δεξιοτήτων, οικονομική δράση

Πνευματικά: ελεύθερη διακίνηση ιδεών, έκφραση άποψης, γνώση πληροφόρηση

Προϋποθέσεις ορθής λειτουργίας των νόμων

Πολιτεία: δημοκρατικοί λειτουργία, σωστή θέσπιση βάσει του συντάγματος, ενημέρωση πολιτών, αποτέλεσμα ευρύτερου διαλόγου, να ακολουθούν τις εξελίξεις, να είναι ανθρωπιστικοί και να έχουν ως στόχο την πρόοδο της κοινωνίας, ανεξαρτησία δικαιοσύνης, διάκριση εξουσιών.

Άτομο: σεβασμός και τήρηση. Συμμετοχή στις διαδικασίες θέσπισης. Ενσυνείδητη τήρηση, αμφισβήτησης νόμων μόνο μέσα από νόμιμες διαδικασίες.

Κοινωνία: αποδοχή των νόμων, συμμετοχή στα κοινά, διασφάλιση της δημοκρατίας, συνοχή, κοινωνία πολιτών.

Παιδεία- οικογένεια: διαμόρφωση κριτικής σκέψης, παροχή σωστών προτύπων, ενημέρωση και γνώση, ανθρωπιστική παιδεία.

Μ.Μ.Ε: αντικειμενική ενημέρωση.

Πνευματικοί άνθρωποι: συμμετοχή στη διαδικασία θέσπισης νόμων, δημόσια παρέμβαση, πρότυπα.

Λόγοι που εμποδίζουν την σωστή λειτουργία των νόμων

 • Τρόπος σύνταξης νόμων: εξυπηρέτηση συμφερόντων και εξουσίας, αυθαίρετη θέσπιση, ανισότητα, δυσαρέσκεια. Αναχρονιστικοί και άστοχοι, αδύναμοι να παρακολουθήσουν τις ραγδαίες εξελίξεις.

• Κόμματα: αντιδικίες και κομματισμός, προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, απαξίωση νόμων, υπολειτουργία βουλής.

• Εφαρμογή: ελλιπής έλεγχος, επιλεκτική εφαρμογή, γραφειοκρατία, διαφθορά, συμπεριφορά οργάνων εξουσίας.

• Δικαστική εξουσία: υποβάθμισή της από την πολιτική, χρονοβόρα διαδικασία λήψης αποφάσεων, αδικίες και μεροληψίες

• Κοινωνία: ατομικισμός, διαφθορά, ανευθυνότητα, αίσθηση αδικίας, αλλοτρίωση, απογοήτευση, ηθική κρίση, κομματικοποίηση.

• Μ.Μ.Ε.: τρόπος προβολής, απαξίωση δικαίου, αποπροσανατολισμός, χειραγώγηση κοινής γνώμης.

Σωφρονισμός-Σημασία Ποινής

Ποινή είναι η κάθε είδους τιμωρία που επιβάλλεται για κολάσιμη πράξη. Στην έννοια της ποινής περιλαμβάνονται, επίσης, εκείνες που έχουν αμιγώς παιδαγωγικό χαρακτήρα, όπως αυτές που επιβάλλονται από τον δάσκαλο στον μαθητή ή από τον γονέα στο παιδί, αλλά και οι πειθαρχικές, που επιβάλλονται σε δημόσιους υπαλλήλους, στρατιωτικούς κ.ά.

Σε νομικό επίπεδο ως ποινή εννοείται η τιμωρία που επιβάλλεται σε κάποιον κατόπιν δικαστικής αποφάσεως και έγκειται στη στέρηση της προσωπικής του ελευθερίας ή στην καταβολή χρημάτων.

Ακραία μορφή ποινής, η επονομαζόμενη εσχάτη των ποινών, είναι η θανατική ποινή, η οποία δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα.

Είδη της ποινής : οι ποινές διακρίνονται σε :

1.      σωματικές

2.      παιδαγωγικές.

3.      αστυνομικές (πρόστιμο, φυλάκιση)

4.      εγκληματικές (ή ατιμωτικές, όπως τα καταναγκαστικά έργα, η ειρκτή (=φυλάκιση), τα ισόβια δεσμά, ο θάνατος).

 Σκοπός της ποινής :

1.      να συνετιστεί ο παραβάτης και να συνειδητοποιήσει την πράξη του.

2.      να προστατέψει την κοινωνία.

3.      ο δράστης, μετά από έλεγχο και αυτοκριτική, μπορεί να μετανοήσει και να επανενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο.

4.      να συγκρατεί τους υπόλοιπους από μελλοντικές παραβάσεις.

Σκοπός λοιπόν της ποινής δεν είναι η εκδίκηση, αλλά ο σωφρονισμός του δράστη και η αποτροπή των υπολοίπων να επαναλάβουν την πράξη.

Με άλλα λόγια…

Ρόλος της ποινής

 • Ανταποδοτικός: επιβάλλει τιμωρία ανάλογη του αδικήματος, κοινωνική δικαιοσύνη, αποκατάσταση ψυχικής ισορροπίας • Προληπτικός-αποτρεπτικός: λειτουργεί εκφοβιστικά για τον επίδοξο παραβάτη και παραδειγματικά. • Παιδαγωγικός και σωφρονιστικός: δίνει τη ευκαιρία στον θύτη να μετανοήσει και να επανέλθει στην κοινωνική ομάδα.

Θετικά • Δημιουργεί κανόνες οργανωμένης κοινωνίας και οδηγεί στην πρόοδο • Συγκρατεί την ασυδοσία του ατόμου • Προσφέρει ασφάλεια στο άτομο • Προστατεύει και δικαιώνει • Είναι αναγκαία η παρουσία τους για μια οργανωμένη κοινωνία • Αποτρέπει το δίκαιο της πυγμής • ηθικοποιούν προϋποθέσεις • δημοκρατία και ισότητα • ανεξαρτησία και αμεσότητα δικαιοσύνης • σωστό σωφρονιστικό σύστημα • ανθρωπιστικός χαρακτήρας • διαφάνεια, αντικειμενικότητα

κίνδυνοι από την κακή διαχείριση των ποινών • αντίδραση του θύτη και του θύματος • αναπαράγει τη βία • απαξιώνει το δίκαιο • προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια • υπονομεύει τη δημοκρατία • συντηρεί το φόβο και την ανασφάλεια • αποδυναμώνει το κράτος • οδηγεί στην περιθωριοποίηση τα άτομα

Η σημασία της ποινής

- Η επιβολή ποινών σε όσους διαπράττουν αδικήματα ή και κακουργήματα, δεν αποβλέπει στην αντεκδίκηση, αλλά στο σωφρονισμό τους. Αποτελεί, δηλαδή, μια προσπάθεια επαναφοράς του δράστη ή του παραβάτη σε κοινωνικώς αποδεκτούς τρόπους συμπεριφοράς, ώστε να καταστεί δυνατή η ομαλή κοινωνική συνύπαρξη των ατόμων. Το διαπραχθέν έγκλημα ή αδίκημα, άλλωστε, αποτελεί μια συντελεσμένη πράξη που δεν μπορεί πλέον να αναιρεθεί, ο νόμος, επομένως, και η δικαιοσύνη επιχειρούν να αποτρέψουν τον δράστη από μελλοντικές ανάλογες πράξεις, επιδιώκοντας μια ορθότερη συμπεριφορά στο μέλλον.

- Η λειτουργία της ποινής είναι, άρα, και αποτρεπτική, εκτός από το να αποτελεί μέσο συμμόρφωσης και σωφρονισμού. Αποτρεπτική τόσο για τον ίδιο τον δράστη, ο οποίος ερχόμενος αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεών του αντιλαμβάνεται πως οφείλει να αναδιαμορφώσει τη συμπεριφορά και τη στάση του, όσο και για τους άλλους πολίτες, οι οποίοι βλέποντας πως οι παράνομες ή οι εγκληματικές πράξεις επιφέρουν σημαντικές κυρώσεις, διατηρούν μια σύννομη στάση.

- Προκειμένου, βέβαια, η αποτρεπτική λειτουργία των ποινών να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να υπάρχει συνεπής εφαρμογή των νόμων για το σύνολο των πολιτών, έτσι ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν πως κάθε παράβαση του νόμου και κάθε παράνομη πράξη οδηγεί στην επιβολή της ανάλογης ποινής. Αν, αντιθέτως, οι πολίτες έχουν την αίσθηση πως η δικαιοσύνη δεν είναι πάντοτε συνεπής, ούτε αμερόληπτη, αφού αντιμετωπίζει με ευνοϊκό τρόπο μέρος των πολιτών -κυρίως τους ευκατάστατους που έχουν υψηλές διασυνδέσεις- τότε, όχι μόνο παύει να λειτουργεί αποτρεπτικά, αλλά χάνεται και η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στο σύστημα της δικαιοσύνης.

- Αντιστοίχως, σε ό,τι αφορά την πρόθεση σωφρονισμού του δράστη, θα πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη μέριμνα, ώστε η ποινή να είναι ανάλογη του αδικήματος, και όχι υπερβολικά αυστηρή ή εξοντωτική, διότι τότε ο δράστης θα έχει την αίσθηση πως τον αντιμετώπισαν με αναίτια υπερβολική αυστηρότητα, και θα είναι λιγότερο δεκτικός στην προσπάθεια αναμόρφωσής του, αφού θα αισθάνεται πως αδικήθηκε.

Παράλληλα, ιδιαίτερη σημασία για τον σκοπό του σωφρονισμού έχουν οι συνθήκες κράτησης των δραστών, καθώς και οι ευκαιρίες που τους παρέχονται να αξιοποιήσουν προς όφελός τους το χρόνο φυλάκισής τους (εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση, άθληση, επαφή με κοινωνικούς λειτουργούς ή ψυχολόγους κ.ά.). Είναι εύλογο πως αν στόχος της φυλάκισης είναι η επιτυχής αναμόρφωση του παραβάτη, τότε θα πρέπει η περίοδος αυτή να εμπεριέχει, όχι μόνο την κατ’ ανάγκη πρόκλησης μεταμέλειας στον κρατούμενο υπό την πίεση που του προκαλεί η στέρηση της ελευθερίας του, αλλά και τις δράσεις εκείνες που θα του διασφαλίσουν μια ομαλή επιστροφή και ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο μετά την αποφυλάκισή του∙ ζητούμενο το οποίο συνδέεται στενά με την προσδοκία και τη δυνατότητα της επαγγελματικής αποκατάστασης.

Η επιβολή ποινών επιτελεί και μια ακόμη σημαντική λειτουργία, καθώς επιτρέπει την ικανοποίηση του αισθήματος δικαίου των πολιτών, και ιδίως εκείνων που έχουν υποστεί ζημία από τις ενέργειες του δράστη. Μέσα, λοιπόν, από τη συνεπή απονομή δικαιοσύνης, οι πολίτες αισθάνονται πως προκύπτει μια ηθική ή έστω υλική αποζημίωση του θύματος, κι αυτό εξισορροπεί ως ένα βαθμό τα αισθήματα αγανάκτησης και θυμού.

Είναι, άλλωστε, εξαιρετικά σημαντικό να αισθάνονται οι πολίτες πως το σύστημα δικαιοσύνης είναι αποτελεσματικό και πως επιβάλλει τις πρέπουσες ποινές, διότι σε διαφορετική περίπτωση οι θιγόμενοι πολίτες θα θεωρούσαν πως οφείλουν οι ίδιοι να φροντίσουν για την επιβολή της δικαιοσύνης∙ θα επικρατούσε έτσι η επιλογή της αυτοδικίας, που εξαναγκάζει τα θύματα ή τους οικείους τους να γίνουν θύτες προκειμένου να επιτύχουν ό,τι οι ίδιοι εκλαμβάνουν ως απόδοση δικαιοσύνης.

- Οι ποινές, παράλληλα, επιτυγχάνουν την προάσπιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών κάθε πολίτη με το να περιορίζουν ή και να τερματίζουν τη δράση εκείνων που δεν σέβονται τα όρια της έννομης πράξης και καταπατούν τα δικαιώματα των συνανθρώπων τους.

Σχολείο και ποινή

Στόχοι-γενικά

• συνετισμός μαθητή

• διασφάλιση ομαλής λειτουργίας του σχολείου

• εξοικείωση με τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας

• κοινωνικοποίηση ‘

• εξευγενισμός

• καλλιέργεια αυτοκριτικής και αυτογνωσίας

• παραδειγματισμός και αποτροπή παράμετροι για την επίτευξη των στόχων

• στόχος ο σωφρονισμός και όχι η εκδίκηση

• όχι εξοντωτικές ποινές

• κλιμάκωση ποινών

• ανθρωπιστικός και παιδαγωγικός χαρακτήρας

• ισονομία και δικαιοσύνη

• τρόπος λήψης με συμμετοχή όλων των φορέων

Ποινή και εκπαίδευση · ποιο είναι το νόημα της ποινής στο σχολείο και πώς πρέπει να επιβάλλεται ; Το σχολείο είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Σκοπός του, εκτός από τις γνώσεις, είναι να διαμορφώσει ένα κοινωνικοποιημένο άτομο, που να μπορεί να συμβιώνει με τους συνανθρώπους του. Για τη διατήρηση και τη σωστή λειτουργία της κοινωνίας απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη νόμων και η εφαρμογή τους. Ο παραβάτης τιμωρείται. Τηρουμένων των αναλογιών, το σχολείο ακολουθεί την ίδια διαδικασία με αυτή της κοινωνίας, ώστε να κάνει το νέο να σέβεται τους άλλους και τα δικαιώματά τους, τους κανόνες της μικρής κοινωνίας του σχολείου, να πειθαρχεί και να συναισθάνεται το παράπτωμά του, χωρίς όμως να χάνει την προσωπικότητά του. Ποινές που κατά καιρούς συναντούμε στο σχολείο είναι : οι σωματικές, οι ηθικές (επιτίμηση, στέρηση εύνοιας, αποκλεισμό από το παιγνίδι ή την ψυχαγωγική εκδρομή, την απομάκρυνση από το σχολείο για κάποιο διάστημα), η ειρωνεία, η διαπόμπευση, η καταγγελία στο συμβούλιο του σχολείου.

      Η ποινή μέσα στην εκπαίδευση έχει ένα πολύ σημαντικό παιδαγωγικό χαρακτήρα : να διαισθανθεί ο    .     μαθητής το λάθος του και να μην το επαναλάβει, αλλά και οι υπόλοιποι μαθητές να

 .    παραδειγματιστούν. Γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο χειρισμό της ποινής από το δάσκαλο.

   .  Πιο συγκεκριμένα :

1.      ο δάσκαλος πριν τιμωρήσει, πρέπει να παίρνει υπόψη του τα πρόσωπα και τις καταστάσεις.

2.      με το να κάνει ο δάσκαλος το μαθητή να αισθανθεί την ενοχή του,, έχει πετύχει ένα σημαντικό στόχο : να αναγνωρίσει το σφάλμα του.

3.      η αίσθηση της ενοχής του δράστη απέναντι στην τάξη και όχι στο δάσκαλο αίρει την εντύπωση της προσωπικής αντιπαράθεσης. Ο μαθητής αντιλαμβάνεται το ρόλο του σχολείου και την υποχρέωσή του να σέβεται τους άλλους.

4.      η υπομονή του δασκάλου να δείχνει την ύπαρξη επιείκειας και κατανόησης, αλλά παράλληλα να αφήνει να φανεί η ευθύνη του δράστη.

5.      η ανθρωπιά του δασκάλου πρέπει να είναι παρούσα, ακόμη και όταν αναγκάζεται να επιβάλει τιμωρία.

6.      δεν πρέπει να υπαναχωρεί στην τιμωρία. Διαφορετικά δίνεται η εντύπωση πως δεν είναι η αναπόφευκτη συνέπεια μιας παράβασης.

7.      μετά την έκτιση της ποινής τα πάντα πρέπει να ξεχαστούν. Ο μαθητής να αντιμετωπίζεται ως ένα έντιμο μέλος της μαθητικής κοινωνίας.

 Επιχειρήματα για την εφαρμογή ή μη των ποινών στο σχολείο :

      α) κατά των ποινών :

1.      η διαπαιδαγώγηση των νέων (πρέπει να) γίνεται με το διάλογο και την πειθώ.

2.      η ποινή διαμορφώνει αρνητικό κλίμα στο σχολείο και εκλαμβάνεται από τους νέους ως μέσο εκφοβισμού.

3.      κλονίζει τη σχέση εμπιστοσύνης δασκάλου – μαθητή

4.      η εφηβεία έχει ανάγκη τη νουθεσία και την επιείκεια.

5.      η ποινή δε βελτιώνει τη συμπεριφορά, αλλά δημιουργεί εχθρότητα και βίαιες αντιδράσεις.

6.      σε περιπτώσεις ακραίας αντικοινωνικής συμπεριφοράς, το σχολείο οφείλει να εξαντλεί την επιείκεια του προς το μαθητή, για να πετύχει το σωφρονισμό και τη μεταμέλειά του.

            β) υπέρ των ποινών :

1.      το σχολείο πρέπει να μαθαίνει στους μαθητές τους κοινωνικούς κανόνες.

2.      η ατιμωρησία δε βοηθά τους απειθάρχητους να συνειδητοποιήσουν τις ευθύνες τους και συγχρόνως αποτελούν αρνητικό παράδειγμα για τους άλλους.

3.      η υπερβολική ανοχή του σχολείου εκλαμβάνεται συνήθως ως αδυναμία και θεωρείται ως διαλυτικό στοιχείο από τους πειθαρχημένους μαθητές.

4.      αποτελεί λαϊκίστικη συμπεριφορά ορισμένων διδασκόντων, που επιζητούν την ωραιοποίηση της εικόνας τους στους μαθητές.

 Ποινές στα δικαστήρια ανηλίκων : τα δικαστήρια ανηλίκων αποτελεί ένα ιδιαίτερα ξεχωριστό κλάδο του δικαστικού συστήματος, μιας και οι υποθέσεις που εκδικάζονται, αλλά και τα πρόσωπα των δραστών αφορούν την εφηβική ηλικία. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες, αλλά και οι ιδιαιτερότητες των δραστών και να :

1.      εξαντλούνται όλες οι εναλλακτικές λύσεις, πριν επιβάλλουν τον εγκλεισμό των ανηλίκων στα σωφρονιστικά ιδρύματα.

2.      να απαιτήσουν βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος για τους ανήλικους.

3.      κατά τη διάρκεια που ο ανήλικος εκτίει την ποινή του να α) ελέγχουν τους όρους αξιοπρεπούς διαβίωσης, β) διευκολύνουν τη συχνή επικοινωνία με τα δικά τους πρόσωπα, γ)έχουν τη συνδρομή των ειδικών επιστημόνων (ψυχολόγων, γιατρών, κοινωνικών λειτουργών κ.α.), δ) φροντίζουν για τη δημιουργική ενασχόληση των νέων και την εκμάθηση ενός επαγγέλματος, ε) μεριμνούν για τη συνέχιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στ) προτείνουν την ενασχόληση των νέων σε χώρους εκτός ιδρύματος.

 Ποιοι λόγοι οδηγούν τους νέους να προβαίνουν σε αξιόποινες πράξεις : συχνά η αξιόποινη και αντικοινωνική συμπεριφορά των νέων οφείλεται στις κοινωνικές συνθήκες υπό τις οποίες ζουν και τις επιδράσεις που δέχονται. Έτσι συνήθως :

1.      προέρχονται από προβληματικές, υπερπροστατευτικές ή οικογένειες με ελευθέριο πνεύμα.

2.      μιμούνται τα αρνητικά πρότυπα

3.      ζουν σε μια εποχή με έντονο ατομικισμό και κρίση των ιδανικών και των ηθικών αξιών.

4.      βιώνουν έντονα τις επιδράσεις του περιβάλλοντος (έλλειψη ψυχολογικών ερεισμάτων, φάση διαμόρφωσης της προσωπικότητας τους).

σωφρονιστικό σύστημα

στόχος : στέρηση της ελευθερίας του θύτη για κάποιο χρονικό διάστημα με σκοπό τη συμμόρφωση και την κοινωνική επανένταξη. Παράλληλα προστατεύεται η κοινωνία από ένα επικίνδυνο μέλος της. Την ίδια στιγμή λειτουργεί εκφοβιστικά για τους άλλους.

Προβλήματα των σωφρονιστικών ιδρυμάτων

• άθλιες συνθήκες διαβίωσης και υπερπληθυσμός

• ανεπαρκής φύλαξη

• απουσία εξειδικευμένου προσωπικού

• έξαρση βίας μέσα σε αυτές

• καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• ρατσισμός και περιθωριοποίηση

 • οδηγεί σε έναν νέο κύκλο εγκληματικότητας τον εγκλεισμένο
 • αναιρείται ο σωφρονιστικός χαρακτήρας

Συνέπειες του εγκλεισμού στη φυλακή

Μια πρώτη διαπίστωση σχετικά με τον εγκλεισμό του ατόμου στη φυλακή είναι φυσικά το γεγονός ότι έρχεται αντιμέτωπο με μια σειρά οδυνηρών στερήσεων. Ειδικότερα:

- Στέρηση της ελευθερίας: Οι κινήσεις των ατόμων μέσα στη φυλακή είναι πολύ περιορισμένες και οι επαφές με το ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον περιορίζονται σημαντικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απομόνωση του ατόμου, την απώλεια συναισθηματικών σχέσεων και τη μοναξιά. Πάνω απ’ όλα όμως υπάρχει η ηθική καταδίκη του ατόμου από την κοινότητα, που εκφράζεται με τη στέρηση της ελευθερίας, ως τιμωρία για τις πράξεις του ατόμου.

- Στέρηση αγαθών και υπηρεσιών: Στη χώρα μας οι βασικές υπηρεσίες υγείας και υγιεινής των κρατουμένων δεν παρέχονται σε ικανοποιητικό βαθμό. Επίσης, οι διατροφικές ανάγκες των κρατουμένων δεν φαίνεται να καλύπτονται, όπως και οι ανάγκες για εκπαίδευση, ψυχαγωγία και προσωπικό χώρο (κυρίως λόγω του υπερπληθυσμού). Επιπλέον, ο εγκλεισμός, που συνεπάγεται την απώλεια πολλών και σημαντικών υλικών αγαθών και απολαύσεων αποτελεί για τα άτομα μια οδυνηρή απώλεια.

- Σεξουαλική στέρηση: Ο εγκλεισμός αποτελεί ένα συμβολικό «ευνουχισμό» του ατόμου, καθώς του στερεί οποιαδήποτε ευκαιρία για σεξουαλικές σχέσεις (τουλάχιστον μέχρι να του δοθεί η πρώτη άδεια). Αν και σωματικά η σεξουαλική στέρηση είναι σημαντική, ψυχολογικά, η έλλειψη σεξουαλικών σχέσεων είναι πολύ πιο σοβαρή.

- Στέρηση της αυτονομίας: Στη φυλακή υπάρχουν κανόνες που ρυθμίζουν την καθημερινότητα του κρατούμενου, έχοντας ως αποτέλεσμα την έλλειψη αυτονομίας. Επειδή αυτοί οι κανόνες τίθενται πέρα από οποιαδήποτε επιθυμία ή συμμετοχή του κρατούμενου, πολλές φορές οι κρατούμενοι εκφράζουν μια έντονη εχθρότητα προς την εξάρτησή τους από τις αποφάσεις του προσωπικού και την περιορισμένη δυνατότητα να έχουν προσωπικές επιλογές, αγαθά και σεξουαλικές σχέσεις.

- Στέρηση της ασφάλειας: Ο εγκλεισμός συνεπάγεται την αναγκαστική συμβίωση με εκατοντάδες άτομα που μπορεί να έχουν ιστορικό βίαιης και επιθετικής συμπεριφοράς, ή που για τον κάθε κρατούμενο προσλαμβάνονται ως «επικίνδυνοι» και «κακοί». Για τους νεαρούς κρατούμενους, που αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους, οι συγκρατούμενοί τους είναι τα πρότυπα. Για τους ενήλικες κρατούμενους, η φυλακή μπορεί να είναι πηγή συνεχούς άγχους, μιας και συνεχώς προκαλείται η ικανότητα τους να διαχειρίζονται το τυχόν εχθρικό περιβάλλον. Αποτυχία να διαχειριστούν τις προκλήσεις μπορεί να πυροδοτήσει αισθήματα περιφρόνησης από τους άλλους, ενώ αντίθετα, μια επιτυχής αντιμετώπιση μια πρόκλησης (π.χ. επίθεση) μπορεί να κάνει τον συγκεκριμένο κρατούμενο πιθανό στόχο για κάποιους άλλους που θα ήθελαν να αναμετρηθούν με κάποιον που θεωρείται «σκληρός».

Επιπλέον, η εμπειρία του εγκλεισμού συνδέεται με συγκεκριμένες ψυχολογικές συνέπειες:

- Διαταραχές στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων: Η μονοτονία της ζωής στη φυλακή και η έλλειψη ερεθισμάτων, αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι επιφέρει καταστροφή της γενικής διανοητικής ικανότητας του κρατούμενου, έχει όμως ως αποτέλεσμα διαταραχές στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.

- Αγχώδεις διαταραχές: Οι κρατούμενοι μπορεί να νοιώθουν την ένταση να ανεβαίνει, χωρίς να μπορούν να την καταλάβουν, να την ερμηνεύσουν ή να κάνουν κάτι γι’ αυτή, μπορεί να βάλουν τις φωνές σε κάποιο φύλακα ή σε άλλον κρατούμενο, μπορεί να καταστρέψουν το κελί τους ή να αυτοτραυματιστούν.

- Κατάθλιψη: Ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες φυλάκισης, οι κρατούμενοι έχουν ελάχιστες ευκαιρίες να μιλήσουν, να «δραπετεύσουν» από την κατάσταση ή απλά να περάσουν καλά. Αυτό, σε συνδυασμό με εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. τιμωρίες, είδος φυλακής) αλλά και ενδογενείς παράγοντες (π.χ. προσωπικότητα, γνωστικά σχήματα), μπορεί να κινητοποιήσει δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις. Ο Serra (1994) διακρίνει τέσσερις τύπους κατάθλιψης:

α) Αγχώδης κατάθλιψη: τα χαρακτηριστικά της είναι η δύσπνοια, η ευερεθιστότητα, η ένταση, και οι ενοχές

β) Γνωστική κατάθλιψη: Τα χαρακτηριστικά της είναι η μη ικανοποίηση, η απαξίωση, και η απελπισία

γ) Κατάθλιψη που σχετίζεται με τη διατροφή: Χαρακτηρίζεται από απώλεια όρεξης και ενέργειας, και αυξημένη κούραση

δ) Ενδογενής κατάθλιψη: Είναι η πιο σοβαρή περίπτωση. Χαρακτηρίζεται από διακυμάνσεις της διάθεσης κατά τη διάρκεια της ημέρας, από πολύ πρωινό ξύπνημα, από απώλεια βάρους, από ευερεθιστότητα και ένταση.

- Απόπειρες αυτοκτονίας, αυτό-τραυματισμοί: Μπορούν να συμβούν κατά τα πρώτα στάδια του εγκλεισμού και συνδέονται άμεσα με την κατάθλιψη. Σε μερικές περιπτώσεις φαίνεται να λειτουργούν ως προσπάθειες ανακούφισης από την ένταση, ενώ γενικά αναγνωρίζονται ως «κραυγές αγωνίας» από τους κρατούμενους.

- Ιδρυματισμός: Είναι η απόλυτη εξάρτηση του ατόμου από τη φυλακή. Ο ιδρυματισμός συνοδεύεται με συγκεκριμένες ψυχοδιανοητικές διαταραχές, όπως πρώιμο γήρας, διαταραχές της σεξουαλικότητας, αναστολή των ψυχοκοινωνικών δραστηριοτήτων, συναισθηματική αδιαφορία, έντονη ερεθιστικότητα.

Η φυλακή γι’ αυτόν που δεν μπορεί ν’ αναπνεύσειείναι θάνατος ή τρέλα
Albert Camus, Η θάλασσα σε απόσταση αναπνοής

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Ο υπότροπος εγκληματίας ξαναγυρίζει στη φυλακή και περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εκεί. Αυτό αποδεικνύει ότι η φυλακή δεν μπορεί να επιτελέσει επιτυχώς το ρόλο της. "Το καθεστώς της φυλάκισης αποτελεί μία κατάσταση αντικείμενη στην ίδια την ουσία της ανθρώπινης φύσης. Και η επιβολή αυτής της ανθρώπινης κατάστασης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς καταπίεση και βιαιότητα, ακριβώς γιατί έρχεται σε αντίθεση με τις πιο μύχιες και ατράνταχτες παρορμήσεις για ελευθερία και αυτοπροσδιορισμό. Επομένως, η φυλακή είναι εξορισμού χώρος βίας και αναπαραγωγής της βίας". Β. Φίλιας
- Αν δεχτούμε ότι ο εγκληματίας δε γεννιέται, αλλά δημιουργείται μέσα στις ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες της εποχής, τότε ο έγκλειστος πληρώνει ένα τίμημα για αδίκημα απέναντι στην κοινωνία, του οποίου τα αίτια βρίσκονται στην ίδια την κοινωνία.
- Οδηγεί το άτομο στην αντίδραση, το κονιορτοποιεί και το εξαθλιώνει ως προσωπικότητα, καταρρακώνει τον ψυχισμό και τον αυτοσεβασμό του.
- Καλλιεργεί στην ψυχή του κατάδικου το μίσος για την κοινωνία.

ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ για την αποδοτική λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος
- "Τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του εγκλήματος δεν πρέπει να είναι κατά του εγκληματούντος, αλλά υπέρ του, δηλ. να στοχεύουν στην αποκατάστασή του ως προσωπικότητας, όχι στην καταστροφή του". Πρέπει η ποινή να εξασφαλίζει όρους αναδιαπαιδαγώγησης του εγκληματία, να έχει δηλ. ανθρωπιστικό χαρακτήρα.

- "Η ανατοποθέτηση της προσωπικότητας αυτής σε μια βάση, που θα της επιτρέψει να λειτουργεί ομαλά, απαιτεί ένα έργο πολυσύνθετο, που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να εκπληρώσει η φυλακή εφόσον η όλη της σύλληψη στηρίζεται στην ιδέα της ανταπόδοσης και της προστασίας της κοινωνίας από μια επικίνδυνη προσωπικότητα"Β. Φίλιας

-Η εργασία και η εξειδίκευση θα συμβάλλουν στην ταχύτερη κοινωνική ένταξη των αποφυλακιζομένων, στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων, στον περιορισμό της εγκληματικότητας και κυρίως στη μείωση των φαινομένων υποτροπής.
-Επαγγελματική κατάρτιση των κρατουμένων.

-Ανθρώπινοι όροι διαβίωσης στις φυλακές.

-Εξειδικευμένο προσωπικό στην υπηρεσία σωφρονισμού του οποίου η δραστηριότητα θα αποβλέπει στη θετική ανασυγκρότηση της ζωής τους για τη ζωή".
-Σεμινάρια επιμόρφωσης, πολιτιστικά προγράμματα, εκδηλώσεις, δραστηριότητες - καλλιέργεια του ψυχικού κόσμου, εκτόνωση δημιουργικότητας, εσωτερικός εκπολιτισμός,
- Αναδιάρθρωση των κοινωνικών αντιλήψεων και εξάλειψη των προκαταλήψεων που στιγματίζουν και περιθωριοποιούν τους πρώην κατάδικους, δυσχεραίνουν την επανένταξή τους στην κοινωνία.

-δωρεάν παροχή σε όλους τους κρατούμενους όλων των αναγκαίων για την ατομική υγιεινή και καθαριότητα μέσων

-Σύγχρονες εγκαταστάσεις θέρμανσης, νερού κ.λ.π.

-Τακτικός και έκτακτος υγειονομικός έλεγχο ςαπό τα αρμόδια όργανα υπό την εποπτεία του δικαστικού λειτουργού

-Άμεση αντιμετώπιση κινδύνου μεταδοτικών νόσων με νοσηλεία σε νοσοκομείο

-Διεύρυνση των προσώπων και των φορέων που μπορούν να επισκέπτονται τον κρατούμενο και κρίνεται ότι ασκούν θετική επίδραση στην ψυχολογία του.

-Θεσμοθέτηση (σε ειδικούς χώρους)  της συνεύρεσης συζύγων/συντρόφων

-Διευκόλυνση της αλληλογραφίας και των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων  (π.χ. περισσότερες συσκευές ΟΤΕ) και χωρίς περιορισμούς, τηρουμένων βέβαια των όρων ασφαλείας που προβλέπει ο εσωτερικός κανονισμός.

-Συνεχής και έγκαιρη ενημέρωση για την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ζωή (μέσω εφημερίδων, ραδιοφώνου, ΤV).

-Αύξηση των δυνατοτήτων ψυχαγωγίας (θέατρο, κινηματογράφος κ.λ.π.) αλλά και ενθάρρυνση της δημιουργίας ομάδων τέχνης από τους ίδιους τους κρατούμενους

-Οι μεταγωγές να γίνονται με χειροπέδες μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.

-Όχι προσβλητικός σωματικός έλεγχος (R 2006, κανόνες 54.6-54.7)

Τα κριτήρια με τα οποία επιβάλλεται η ποινή, ώστε να επιτυγχάνει την επανένταξη του δράστη: η ποινή για να αποτελέσει θετικό παράγοντα επανένταξης, πρέπει:

1.      να αντιστοιχεί στη βαρύτητα του αδικήματος.

2.      να μη διαπνέεται από υπερβολική αυστηρότητα (καλλιεργούνται αισθήματα μίσους στο δράστη για την κοινωνία).

3.      να αποβλέπει στο σωφρονισμό του δράστη (ειδική πρόληψη) και στον παραδειγματισμό των άλλων (γενική πρόληψη) · να μην έχει εκδικητικό χαρακτήρα.

4.      να μην επηρεάζεται η δικαστική κρίση από την κοινωνική θέση, το αξίωμα και την οικονομική κατάσταση του δράστη, αλλά και να λαμβάνονται υπόψη οι συνθήκες τέλεσης κάθε αδικήματος.

5.      να είναι δίκαιη, να ικανοποιεί το αίσθημα «περί δικαίου» της κοινωνίας.

6.      να είναι σύμφωνη με τα νέα κοινωνικά δεδομένα και τις αξίες – στόχους της δημοκρατικής πολιτείας (π.χ. στο ζήτημα της θανατικής ποινής).

 Τα αποτελέσματα μιας ανορθόδοξα επιβαλλόμενης ποινής :

1.      ψυχραίνουν ψυχικά το δράστη.

2.      προκαλούν την ανταπόδοση του τιμωρούμενου.

3.       η συχνή χρήση του μέτρου της ποινής κάνει το δράστη χειρότερο – αναίσθητο, προκλητικό, κυνικό ή αδιάφορο.

4.      η κοινωνία μετατρέπεται σε πεδίο μάχης.

 Τα προβλήματα της σωφρονιστικής αγωγής που εμποδίζουν την ομαλή επανένταξη του δράστη στην κοινωνία :

1.      απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης.

2.      απάνθρωπη και εκδικητική συμπεριφορά των σωφρονιστικών υπαλλήλων.

3.      η δυσπιστία στις δυνατότητες κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων.

4.      η εκμηδένιση της προσωπικότητας του κατάδικου, που παύει να υπάρχει ως «κοινωνική προσωπικότητα».

5.      η στέρηση των δικαιωμάτων του (αξιοπρέπεια, ανάπτυξη προσωπικότητας, δημιουργία οικογένειας, επικοινωνία με την οικογένεια).

Η ποινική κύρωση δε φέρνει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα · συχνά απλά «ξορκίζει το κακό, χωρίς να το ξεριζώνει». Λείπει η παιδαγωγική αποτελεσματικότητα του ποινικού νόμου. Κυριαρχεί το πνεύμα καταστολής, όχι η πειθώ.

 Οι συνθήκες που πρέπει να επικρατούν στη διάρκεια της έκτισης της ποινής, ώστε να επιτυγχάνεται η επανένταξη του δράστη :

1.      ανθρώπινοι όροι αξιοπρεπούς διαβίωσης (συνθήκες υγιεινής, διατροφή, περίθαλψη, ορθή συμπεριφορά του σωφρονιστικού προσωπικού).

2.      εργασιακή απασχόληση για :

α) δημιουργική αξιοποίηση του χρόνου.

β) εκμάθηση επαγγέλματος.

γ) οικονομική ενίσχυση του κατάδικου.

δ) καλλιέργεια κοινωνικών αρετών (εργατικότητας, υπευθυνότητας κ.α.).

3.      πολιτιστική δραστηριότητα, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις (αθλητισμός, βιβλιοθήκες, θεατρικές παραστάσεις κ.α.).

4.      συνδρομή ειδικών επιστημόνων (ψυχολόγων, παιδαγωγών, κοινωνικών λειτουργών), γιατί συχνά απαιτείται ειδική σωφρονιστική αγωγή.

Θανατική ποινή

Η πλέον αυστηρή ποινή κι εκείνη που δίνει περισσότερο ένα χαρακτήρα εκδίκησης στην επιβολή της δικαιοσύνης, είναι η θανατική ποινή, η οποία αν κι έχει ήδη καταργηθεί σε πάρα πολλές χώρες, εφαρμόζεται όμως ακόμη σε πολυπληθή κράτη, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής:

- Η θανατική ποινή, όσο κι αν λειτουργεί εκφοβιστικά, δεν αποτελεί σε όλες τις περιπτώσεις ικανό αποτρεπτικό παράγοντα για σημαίνοντα εγκλήματα, καθώς αυτά είτε τελούνται από ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση ισχυρής συναισθηματικής φόρτισης (εν βρασμώ ψυχής), οπότε δεν λαμβάνουν καν υπόψη τους τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους, είτε από άτομα που τελούν το έγκλημα έχοντας ήδη αποδεχτεί το ενδεχόμενο του θανάτου τους. Άνθρωποι που επιχειρούν τρομοκρατικές ενέργειες ή πολιτικά εγκλήματα, είναι ήδη αποφασισμένοι να θυσιάσουν ακόμη και τη ζωή τους, ενώ δεν είναι απίθανο να θεωρούν τη θανάτωσή τους ως μέσο επικύρωσης και προσωπικής αναγνώρισης.

- Η πολιτεία προκειμένου να επιβάλει τη θανατική ποινή αναγκάζει κάποιον πολίτη (υπάλληλο) να επωμιστεί το βάρος της εκτέλεσής της. Στην περίπτωση αυτή ακόμη και η επίγνωση πως πρόκειται για μια νόμιμα επιβεβλημένη ποινή δεν απαλλάσσει τον εκτελούντα από τις τύψεις κι από το γενικότερο προσωπικό κόστος. Αν, μάλιστα, πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα τότε ο ίδιος και όσοι εμπλέκονται σ’ αυτή τη διαδικασία εξωθούνται σε μια απευαισθητοποίηση που τους φέρνει στα όρια της αποκτήνωσης.

- Η θανατική ποινή είναι απολύτως ανήκεστη, γεγονός που δημιουργεί εύλογες αντιδράσεις, καθώς υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να επιβληθεί σε κάποιον πολίτη που δεν έχει διαπράξει το έγκλημα που του καταλογίζουν.

- Με τη θανατική ποινή αναιρείται πλήρως η έννοια του σωφρονισμού, καθώς δεν παρέχεται καμία δυνατότητα μετάνοιας και ηθικής αναμόρφωσης στο δράστη. Η ποινή, έτσι, λειτουργεί περισσότερο ως εκδίκηση.

- Η πολιτεία, όχι μόνο δεν αποδέχεται τυχόν δική της ευθύνη για την εξώθηση ενός πολίτη της σ’ ένα ακραίο έγκλημα, αλλά συνάμα είναι σαν να παραδέχεται πως δεν είναι σε θέση ή ακόμη περισσότερο πως θεωρεί ότι δεν αξίζει καν να επιδιώξει μέσω μιας διαφορετικής ποινής (π.χ. ισόβια κάθειρξη) την αναμόρφωσή του. Χρησιμοποιεί τη θανατική ποινή για να απαλλάξει τη πολιτεία από τον πολίτη που διαπράττει ένα ειδεχθές έγκλημα.

- Η θανατική ποινή συνιστά μέγιστη παραβίαση ενός θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος. Αποτελεί, συνάμα, μια διάπραξη φόνου, που επιβάλλεται από την ίδια την πολιτεία, γεγονός που εγείρει το ερώτημα, αν η πολιτεία έχει τη δικαιοδοσία να αφαιρεί τη ζωή ενός πολίτη.

- Το ερώτημα αυτό, άλλωστε, μπορεί να σχετιστεί και με τη γενικότερη έννοια του εγκλήματος, υπό την έννοια πως η θανατική ποινή επιβάλλεται από μια πολιτεία (κυβέρνηση), η οποία ενδεχομένως με τις λανθασμένες πολιτικές της να επιφέρει ψυχική οδύνη ή ακόμη και να εξωθεί στην αυτοχειρία πολίτες της, χωρίς ποτέ να λογοδοτεί για τα εγκλήματα αυτά. Δημιουργείται, έτσι, μια ανισότητα ανάμεσα στο προφανές έγκλημα που διαπράττει ένας πολίτης και στα πλείστα αφανή εγκλήματα που διαπράττει η πολιτεία με λάθη ή παραλείψεις της.

- Μια πολιτεία που προχωρά στην καταπάτηση ενός εγγενούς και αναφαίρετου δικαιώματος των πολιτών της, θέτει αυτομάτως υπό αίρεση την ίδια της την υπόσταση και αξία ως θεσμού που υπάρχει για να προστατεύει και να υπερασπίζεται τα θεμελιώδη δικαιώματα των μελών της.

- Η επιβολή της θανατικής ποινής βασίζεται κάθε φορά σε μια δικαστική απόφαση, η οποία όπως όλες οι ανθρώπινες αποφάσεις ενέχει το στοιχείο της υποκειμενικότητας, και είναι άρα ευάλωτη σε παράγοντες όπως είναι ο κοινωνικός ή φυλετικός ρατσισμός.

- Η θανατική ποινή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο άσκησης πολιτικών πιέσεων και επιβολής, λαμβάνοντας τη μορφή εκκαθάρισης αντίπαλης ή εν γένει διαφωνούσας πολιτικής παράταξης.

- Η επίγνωση ότι ένα είδος εγκλήματος επισύρει τη θανατική ποινή σε μια πολιτεία, όπως για παράδειγμα ο βιασμός, είναι πιθανό να εξωθήσει τον εγκληματία σε πράξεις μεγαλύτερης βιαιότητας (π.χ. διάπραξη φόνου), προκειμένου να καλύψει το διαπραχθέν έγκλημα.

- Η θανατική ποινή, πέρα από το ίδιο το γεγονός της θανάτωσης, συνιστά συνολικά μια εξαιρετικά σκληρή τιμωρία, καθώς υποβάλλει τον τιμωρηθέντα σ’ έναν εξουθενωτικό ψυχικό βασανισμό από τη στιγμή που θα του γνωστοποιηθεί πως επίκειται η εκτέλεσή του.

- Η επιβολή της θανατικής ποινής μοιάζει ως η εύκολη λύση σε σχέση με όσα θα έπρεπε προληπτικά να εφαρμόζει μια πολιτεία προκειμένου να καλλιεργήσει επαρκώς και να διαφυλάξει τους πολίτες της από την καταφυγή σε βίαια εγκλήματα. Τα αίτια, άλλωστε, που ωθούν ένα άτομο στην τέλεση ενός εγκλήματος δεν σχετίζονται πάντα και κατ’ αποκλειστικότητα με την προσωπικότητά του, καθώς υφίστανται συχνά εξωγενείς συνθήκες που επιτείνουν ενδογενή του προβλήματα. Για παράδειγμα, ο ρατσισμός, οι κοινωνικές ανισότητες, η φτώχεια, η παρατεταμένη ανεργία κ.ά., για τα οποία η πολιτεία έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης, συνιστούν κοινωνικά ζητήματα που επιβαρύνουν αρκετά την ψυχοσύνθεση του δράστη. 

Επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής:

- Ορισμένα εγκλήματα με τη βιαιότητα που τα διακρίνει, τον ψυχρό και υπολογισμένο τρόπο με τον οποίο έχουν εκτελεστεί και την έκταση που έχουν λάβει (κατά συρροή δολοφονίες, πολλαπλά θύματα), υποδηλώνουν πως ο δράστης έχει συνειδητά θέσει εαυτόν εκτός κοινωνικού συνόλου, και πως είναι απίθανη η όποια μεταστροφή ή αναμόρφωσή του. Ενώ, συνάμα, προκαλούν τέτοια αποστροφή και αναστάτωση στους υπόλοιπους πολίτες, ώστε η θανάτωση του εγκληματία να εμφανίζεται ως κοινωνικό αίτημα.

- Η θανατική ποινή μπορεί να αποτελέσει ένα πιο αποτελεσματικό φόβητρο, σε σχέση με την ισόβια κάθειρξη, για ορισμένους πιθανούς εγκληματίες. Η επίγνωση πως η δολοφονία ενός ανθρώπου επισύρει αντίστοιχη τιμωρία, συνιστά μεγαλύτερο φόβητρο από το ενδεχόμενο ισόβιας κάθειρξης, η οποία σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα αντιστοιχεί σε φυλάκιση 16-20 ετών ή και λιγότερο.

- Η πολιτεία, όπως λαμβάνει κάθε άλλο μέσο για την προστασία των πολιτών της, νομιμοποιείται να προχωρήσει ακόμη και στην αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής, εφόσον με αυτό τον τρόπο κριθεί πως διαφυλάσσεται η ασφάλεια του λοιπού κοινωνικού συνόλου. Πρόκειται, άλλωστε, για την ίδια πηγή εξουσίας που νομιμοποιείται να λάβει αποφάσεις ακόμη και για τη διενέργεια πολεμικών πράξεων, αν αυτό συνιστά επωφελή κίνηση για τα εθνικά συμφέροντα.

- Το ενδεχόμενο να επιβληθεί λανθασμένα η θανατική ποινή σ’ έναν πολίτη που είναι αθώος για το έγκλημα που του αποδίδεται, δεν μπορεί να οδηγεί στην πλήρη κατάργηση της ποινής αυτής. Καλεί, ωστόσο, σε απόλυτη βεβαιότητα των αρχών προτού φτάσουν στην επιβολή της. Άλλωστε, το ότι η θανατική ποινή προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημία, ισχύει εξίσου και για την ισόβια κάθειρξη, εφόσον σε περίπτωση λανθασμένης επιβολής η πολιτεία δεν μπορεί να επανορθώσει για τη στέρηση όλων αυτών των δημιουργικών χρόνων από τη ζωή ενός ανθρώπου.

- Η παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την επιβολή της θανατικής ποινής, λαμβάνει τη δέουσα απάντηση από το γεγονός πως μια τέτοια ποινή επιβάλλεται μόνο σε άτομα που δε δίστασαν να καταστρατηγήσουν τα αντίστοιχα δικαιώματα συνανθρώπων τους. Ο πολίτης που επιθυμεί να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματά του οφείλει το δίχως άλλο να σέβεται εξίσου και τα δικαιώματα των άλλων.

Η συζήτηση, πάντως, σχετικά με τη θανατική ποινή γίνεται καλύτερα κατανοητή, αν ληφθούν υπόψη οι ειδικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν κάθε έγκλημα. Συχνά η υποστήριξη της αναγκαιότητας να καταργηθεί η απάνθρωπη αυτή ποινή προσκρούει στην αγανάκτηση που επικρατεί για το παράλογο και το εξίσου απάνθρωπο του διαπραχθέντος εγκλήματος.