ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Αιτίες που επιφέρουν μαζοποίηση:

1. Πρωταρχική προϋπόθεση για το σχηματισμό της μάζας αποτελεί η πνευματική ένδει- α, η απουσία παιδείας που υποχρεώνει το άτομο να δεχθεί αρχές και αντιλήψεις αβασάνι- στα, στερώντας τη δύναμη της κρίσης και της δημιουργικής αμφιβολίας.

2. Επιπλέον, ο άνθρωπος που απορρίπτει το «εγώ» του και το θυσιάζει στο βωμό της ολότητας δεν έχει αυτοπεποίθηση, αισθάνεται ανασφαλής, καθώς φοβάται τη σύγκρουση με την κοινωνία και κατ΄ επέκταση την απόρριψή του από αυτή. Αναζητά, λοιπόν, την α- σφάλεια που του προσφέρει η δύναμη της μάζας, υιοθετώντας πολλές φορές και κανόνες συμπεριφοράς αταίριαστους με την ψυχοσύνθεσή του.

3. Η σύσταση της μάζας αποτελεί το ιδεώδες κάθε πολιτικής, θρησκευτικής, αθλητικής ή άλλης οργάνωσης πίσω από τις οποίες κρύβονται συμφέροντα που χειραγωγώντας τις ά- βουλες αγέλες των οπαδών ικανοποιούν τις σκοπιμότητές τους.

4. «Ακόμα, η μάζα δημιουργείται και εκτρέφεται από τις διαρκείς στερήσεις ενός λαού, από τη δυστυχία και την αβεβαιότητα για την ύπαρξή του, την καταπίεση των δικαιωμάτων, από τη στέρηση της στοιχειώδους ελευθερίας...» (Ι. Ξηροτύρης), όπου μέσα στο πολύπαθες σύνολο το άτομο αισθάνεται παρηγοριά, λησμονιά και ανακούφιση.

5. H συσσώρευση στα μεγάλα αστικά κέντρα και η εγκατάλειψη της φυσικής ζωής της επαρχίας δημιούργησε πόλεις - μαμούθ όπου μέσα στην ανωνυμία του πλήθους και την αδιαφορία χάνεται η προσωπική ζωή και όλα κινούνται στο ρυθμό μιας απρόσωπης αν- θρώπινης μάζας.

6. Τα Μέσα μαζικής Ενημέρωσης με την υποβολή και τα μέσα που διαθέτουν ασκούν καταλυτική επίδραση και έχουν τη δύναμη να αιχμαλωτίζουν το υποσυνείδητο, να παθητι- κοποιούν το άτομο, το οποίο στερείται τελικά της ατομικότητας και εντάσσεται σε έναν ο- μοιόμορφο τρόπο ζωής.

7. Ο μηχανισμός της διαφήμισης που προωθεί το βιομηχανικό πνεύμα της μαζικής πα- ραγωγής και της μαζικής κατανάλωσης λειτουργεί αλλοτριωτικά, αποτελώντας ίσως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο πλύσης εγκεφάλου.

8. Παράλληλα, τα μηνύματα της μόδας επιδρούν έντονα, όλο και πιο πολύ, ιδιαίτερα στη νεολαία που ακολουθεί έναν ομοιόμορφο τρόπο, όχι μόνο στη εμφάνιση αλλά και στον τρόπο ομιλίας και συμπεριφοράς.

9. Ο αυτοματισμός, η μηχανοποίηση της ανθρώπινης σκέψης, η στέρηση της δημιουργικότητας, ο ακρωτηριασμός της πρωτοβουλίας τόσο στο χώρο της εργασίας όσο και σε άλλους τομείς της κοινωνικής ζωής (οικογένεια, σχολείο) αδρανοποιούν το άτομο, τη ζωντάνια του, το προσωπικό στοιχείο της δημιουργίας και της προσφοράς.

10. Γενικά, το τέλος των ιδεολογιών και η απογοήτευση από την κατάρρευση των αξιών και των ιδανικών οδηγούν στη μηδενιστική θεώρηση της ζωής όπου τα πάντα ισοπεδώνο- νται ακόμα και η ανθρώπινη προσωπικότητα.

Συνέπειες από τη μαζοποίηση:

1. Η μαζοποίηση γενικά εκφυλίζει την ανθρώπινη αυταξία, αγνοεί την αξιοπρέπεια του ατόμου, καθώς δεν ανέρχεται την ατομικότητα στην οποία στρέφεται αρνητικά.

2. Χάνεται η αυτοτέλεια και η αυτοκυριαρχία του ατόμου, αλλοτριώνεται η προσωπικό- τητά του. Ο μαζοποιημένος άνθρωπος μετατρέπεται σε άβουλο και ετερόφωτο ον, αδυνα- τεί να αυτενεργήσει, γίνεται έρμαιο κάθε είδους επίδρασης και χάνει την ελευθερία του.

3. Το πνεύμα της μάζας παραμορφώνει τοπ πνεύμα του ατόμου, καθώς στο μαζοποιη- μένο άτομο στερείται της λογικής του, του προβληματισμού και της κρίσης του, υφίσταται πνευματική υποδούλωση, «υπνωτίζεται».

4. Η ψυχολογία της μάζας γεννά το φανατισμό, αρχέγονες ορμές και πάθη που καταλή- γουν σε χυδαίες, ακραίες ενέργειες και σε βίαιες, αντικοινωνικές πράξεις, καθώς τα άτομα δρουν ανώνυμα και κάτω από αυτό το προκάλυμμα απαλλάσσονται από προσωπικές ευθύ- νες.

ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Η μαζοποίηση κλείνει μέσα της διαβρωτική και διαλυτική δύναμη, η οποία πρσβάλλει κατά προτίμηση την ανθρώπινη προσωπικότητα, την αυθυπαρξία του ανθρώπου και κατ’ επέκταση ενισχύει τη φυγή του ατόμου από την κοινωνική του ευθύνη.» (Ι. Ξηροτύρης)

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Μαζοποίηση: η διαδικασία και το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο η ατομική βούληση παύει να υφίσταται, οι άνθρωποι παθητικοποιούνται, μετατρέπονται σε μάζα και χαρακτηρίζονται από απόλυτη ομοιομορφία στον τρόπο σκέψης. Η διαδικασία αυτή συνήθως πραγματοποιείται μέσα από έντεχνους μηχανισμούς υποβολής διαβρωτικών μηνυμάτων, οι οποίοι αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση «ιδίων συμφερόντων»

EΙΔΗ:

Πολλά παραδείγματα σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δράσης επαληθεύουν τα φαινόμενα της μαζοποίησης σήμερα:

- η μόδα

- η μαζική κουλτούρα στην τέχνη

- ο τρόπος ομιλίας

- ο καταναλωτισμός

- η νόθη ψυχαγωγία

- οποαδοποίηση (χουλιγκανισμός)

ΑΙΤΙΑ:

- Ο φόβος της κοινωνικής απόρριψης και κατ’ επέκταση της μοναξιάς, εφόσον το άτομο έχει ανάγκη να αποτελεί μέρος του συνόλου.

- Τα κοινά πρότυπα και ο ομοιόμορφος τρόπος ζωής που προβάλλονται από τα Μ.Μ.Ε., τα οποία επηρεάζουν πλέον όλο τον κόσμο.

- Η ξενομανία και ο μιμητισμός. Οι οικονομικά ισχυρότερες χώρες επιβάλλουν τον τρόπο ζωής τους, τον οποίο υιοθετούν οι αναπτυσσόμενες χώρες που διακατέχονται από συμπλέγματα κατωτερότητας.

- Η βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου – προωθούνται συγκεκριμένοι τρόποι διασκέδασης (νόθη ψυχαγωγία)

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

- Το άτομο χάνει την μοναδικότητα και την αυθεντικότητά του.

- Υιοθέτηση ξένων απόψεων, τις οποίες οικειοποιείται χωρίς να τις κρίνει και να προβληματίζεται.

- Απουσία ηθικών γραμμών, αφού το άτομο πια δεν έχει δικό του κώδικα αξιών, αποδέχεται την ψυχολογία της μάζας και αποβάλλει κάθε αίσθημα ευθύνης για τις πράξεις του.

- Αδιαφορία για τα κοινά. Οι πολίτες βρίσκονται σε διαρκή ύπνωση και το μόνο που τους προσφέρει ικανοποίηση είναι η κάλυψη των υλικών αναγκών τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

- Η οικογένεια οφείλει να γαλουχήσει τα παιδιά με ανοχή απέναντι στο διαφορετικό και με διαλλακτικότητα.

- Το σχολείο με την παροχή ανθρωπιστικής παιδείας καλλιεργεί την κριτική σκέψη των παιδιών, εδραιώνοντας έτσι τον ορθολογισμό.

- Τα άτομα πρέπει να έρχονται σε επαφή με την τέχνη, αποκτώντας έτσι αισθητικά κριτήρια, ώστε να μην ασχολούνται πια με τη νόθη ψυχαγωγία.

- Το κάθε άτομο ξεχωριστά θα πρέπει να ιεραρχεί τις ανάγκες του, να εκτιμά τον εαυτό του, να είναι συνετό και να λειτουργεί με εγκράτεια.

5. Η μαζοποίηση οδηγεί στην τυποποίηση, καθώς εξαντλεί την πρωτοτυπία και ενθαρ-ρύνει τη μίμηση ενός κοινού τρόπου συμπεριφοράς και ζωής, δημιουργώντας και ισοπεδω-τική ομοιομορφία που κουράζει, μελαγχολεί και τρομάζει.

6. Υπονομεύεται το δημοκρατικό πολίτευμα, του οποίου η φύση στηρίζεται πάνω στην ατομικότητα των ανθρώπων και απαιτεί μια κοινότητα ώριμων, ελεύθερων και αυτοκυρι-αρχούμενων ανθρώπων. Ο μαζοποιημένος πολίτης εύκολα αποποιείται των ευθυνών του και τις εναποθέτει με ανακούφιση στον οποιονδήποτε δημαγωγό.

7. Η μαζοποιημένη κοινωνία αδυνατεί να δημιουργήσει, αφού στερείται πρωτοβουλιών και ακρωτηριάζει κάθε πρωτοτυπία με αποτέλεσμα το πολιτισμός να οδηγείται στην οπι-σθοδρόμηση και να αναστέλλεται γενικά η πρόοδος