Ξενοφώντας, Ελληνικά, ΙΙ.2.& 20-23

 

Θ.κ:Οι αποφάσεις της Σπάρτης-Η παράδοση της Αθήνας

 

Λεξιλογικά-σημασιολογικά

-ἔφασαν=παρατ του φημὶ/ Ομορ.φάση, απόφαση, κατάφαση, φήμη, προφήτης, άφατος,Συν=λέγω,φάσκω,Αντ=ἀρνοῦμαι

-καθελόντας=μετ αορ β. του ρ .καθαιρέω-ῶ

-καθέντας=μετ β΄αορ του καθίημι,ομορ=άνεση,σύνεση,κάθετος,έφεση κτλ

-ἕπεσθαι=απαρ εν του ἕπομαι=ακολουθώ,β. αορ =ἑσπομην,ομορ=επομενος,επομένως,

επέτης,Συν=ἀκολουθῶ,αντ=ἡγοῦμαι

-ἡγῶνται=υποτ εν του ἡγέομαι-οῦμαι,συν=άρχω,οδηγω,οίομαι,νομίζω ,δοκω,ομορ=

διήγημα,διήγηση,ηγεμόνας,ηγεμονία,ηγέτης,υφηγητής

-περιεχεῑτο=παρατ του ρ. περιχέομαι,Ομορ=χύμα,χυλός,χυτός,χύτρα,χυτήριο

-προηγόρει=παρατ του ρ προηγορέω-ῶ=μιλω για λογαριασμό άλλων, είμαι συνήγορος κάποιου,(πρὸ+ἀγορὰ-ἀγείρω)

κατέσκαπτον=παρατατ του κατασκάπτω,ομορ.σκάβω,ανασκαφή,σκαφή,σκάμμα,σκαπανη,

σκάφος,σκαπανέας,συν=ὀρύττω,ταφρεύω

-ἄρχειν=απαρ εν του ἄρχω, συν= κρατῶ, βασιλεύω, δυναστεύω, τυραννῶ, Ομορ=αρχή,αρχηγός,υπάρχω,αρχηγειο κτλ

 

Νοηματικοί άξονες

Η αντίδραση της Σπάρτης-Οι όροι της ειρήνης

·         Η Σπάρτη αντιδρά στον εξανδραποδισμό της Αθήνας: η Αθήνα είχε προσφέρει υψηλές υπηρεσίες στο παρελθόν: Λακεδαιμόνιοι…τῇ Ἑλλάδι

·         Αποφασίζει τη σύναψη της ειρήνης με τέσσερις όρους:

                               I.            Η Αθήνα να γκρεμίσει τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά: τά τε μακρὰ τείχη…καθελόντας

                            II.            Να παραδώσει όλα τα πλοία εκτός από δώδεκα: τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας

                         III.            Να επιτρέψει την επιστροφή των εξόριστων ολιγαρχικών: τοὺς φυγάδας καθέντας

                         IV.            Να ακολουθεί τη Σπάρτη σ’ όλες τις εκστρατείες: τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν…ὅποι ἂν ἡγῶνται

·         Επιστροφή στην Αθήνα των πρέσβεων

                               I.            Ο Θηραμένης και οι άλλοι πρέσβεις επιστρέφουν στην Αθήνα: Θηραμένης δὲ…Ἀθήνας

                            II.            Ο λαός τους υποδέχεται με ανυπομονησία: εἰσιόντας δ’ αὐτούς…πολύς

                         III.            αιτιολογία: ο λιμός τους εξάντλησε και κάποια λύση είναι επιτακτική: φοβούμενοι… τῷ λιμῷ

·         ανακοίνωση των όρων στους Αθηναίους

                               I.            οι πρέσβεις αναγγέλλουν τους όρους της ειρήνης στους Αθηναίους: Τῇ δ’ ὑστεραίᾳ…ποιοῖντο τὴν εἰρήνην

                            II.            ο Θηραμένης τους υπερασπίζεται θεωρώντας καθήκον όλων να τη δεχτούν: προηγόρει…περιαιρεῖν

·         Αντιδράσεις

                               I.            Κάποιοι φέρνουν αντιρρήσεις: Ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ

                            II.            Οι περισσότεροι επιδοκιμάζουν τους όρους: πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων

                         III.            Τελικά αποφασίζουν να τους δεχτούν: ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην

·         Η εφαρμογή των όρων

                               I.            Ο Λύσανδρος καταπλέει στον Πειραιά: Μετὰ δὲ ταῦτα…εἰς τὸν Πειραιᾶ

                            II.            Οι εξόριστοι επιστρέφουν: καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν

 

 

Ερμηνευτικά

 

1.Οὐκ ἔφασαν …τῇ Ἑλλάδι-=Αξίζει να υπογραμμιστεί  η μεγαλοψυχία  που έδειξαν οι Σπαρτιάτες στην ηττημένη Αθήνα και η άρνηση τους να  την  εξανδραποδίσουν. Το μοτίβο της συγγνώμης το συναντούμε κατ΄επανάληψη στον Ξενοφώντα  και φαίνεται ότι αποτελεί βασική ανθρώπινη αξία γι΄αυτόν. Και οι Αθηναίοι αργότερα αναλογιζόμενοι  την επιείκεια που έδειξαν αυτοί στην πόλη τους στο τέλος του πελοποννησιακού πολέμου συμμερίζονται  τη δύσκολη θέση της Σπάρτης  μετά τη μάχη στα Λεύτρα(371π.χ)και παρατάσσονται πρόθυμα στο πλευρό της.

Ωστόσο, ενδέχεται η ύπαρξη ενδόμυχου φόβου από την πλευρά της Σπάρτης για

                         -ασύδοτη ανάπτυξη της Θήβας

                         -νέα   εκστρατεία των Περσών κατά της Ελλάδας

                         -ίσως και η πνευματική αίγλη της Αθήνας να συγκράτησε από μια ανόσια και βάρβαρη πράξη εναντίον της Αθήνας.

Ο Ξενοφών ωστόσο αποδίδει τη σωτηρία της Αθήνας στην τεράστια προσφορά της στους Περσικους πολέμους

2.Οι όροι της συνθήκης= α.η κατεδάφιση των τειχών= ανέκαθεν επιδίωξη της Σπάρτης

                                            για να μη νιώθουν απειλή στο μέλλον από την ύπαρξη τους

                                        β. η παράδοση του στόλου, εκτός από 12=θα εξουδετέρωνε

                                           απειλή που η Σπάρτη ένιωθε από τον  αθηναϊκό στόλο

                                          γ ανάκληση πολιτικών εξορίστων=

                                             -ικανοποίηση πάγιου αιτήματος επιστροφής 

                                               ομοϊδεατών -φίλων Λακεδαιμονίων

                                              -Πύκνωση τάξεων ολιγαρχικών στο άστυ

                                              -ενδυνάμωση πολιτικής   φιλικής προς Σπάρτη

                                              -πύκνωση εντάσεων -τριβών στην Αθήνα

                                        δ.να θεωρούν τους ίδιους φίλους και εχθρούς με Σπάρτη

                                            Παρεμπόδιση αντιστρατιωτικών συμμαχιών

                                        ε.να ακολουθούν τους σπαρτιάτες στις εκστρατείες(υποτέ-

                                             λεια-εξάρτηση)Ο κυριότερος όρος συμμετοχής  στη

                                             Σπαρτιατική συμμαχία   τότε και αργότερα

3.εἰσιόντας….περιαιρεῖν=Οι Αθηναίοι περιμένουν εναγωνίως τους όρους της ειρήνης ,γιατί η πείνα τους αποδεκατίζει και δεν υπάρχουν περιθώρια για αναβολή. Προέχει η επιβίωση. Ωστόσο οι δημοκρατικοί θεσμοί εξακολουθούν να λειτουργούν. Συγκαλούν την εκκλησία του δήμου (ανώτατο νομοθετικό και εκτελεστικό όργανο) για να συζητήσουν τους όρους της ειρήνης. Ο Θηραμένης, επικεφαλής της πρεσβείας, αναλαμβάνει να ενημερώσει τους Αθηναίους για τους όρους της ειρήνης.

-ἀντειπόντων….αὐτῷ=όσοι   θεωρούσαν ότι μπορούσαν να πετύχουν καλύτερους όρους

-ὑπ΄αὐλητριδῶν….ἄρχειν= Με πανηγυρισμούς  κλείνει ο πολύχρονος και αιματηρός πόλεμος. Η παράδοση της Αθήνας  γίνεται στα τέλη Μαρτίου ή αρχές Απριλίου του 404 πχ.Ο Λύσανδρος γκρέμιζε τα τείχη των Αθηνών και έκαιγε τα αθηναϊκά πλοία στον Πειραιά και οι σύμμαχοι της Αθήνας γιόρταζαν τη συντριβή  της μεγαλύτερης  και ευκλεέστερης πόλης της Ελλάδας, με την ψευδαίσθηση της ανάκτησης της ελευθερίας. Δε θα αργήσουν ωστόσο να αντιληφθούν ότι οι Λακεδαιμόνιοι είναι βαρύτεροι δυνάστες  από τους Αθηναίους.

 

4.Τεχνική

·         Οι επαχθείς όροι της ειρήνης συνοψίζονται σε μία μόνο πρόταση: διαβάθμιση από τον κύριο στους δευτερεύοντες όρους: κύριος όρος: ἕπεσθαι, δευτερεύοντες οι μετοχές: καθελόντας, παραδόντας, καθέντας, νομίζοντας

·         Η έκφραση φτάνει  στο απόγειο της λιτότητας και συνοπτικότητας, αλλά και πλαστικότητας και ευλιγισίας.

·         Πολύμορφη χρήση ρήματος που νευρώνει το λόγο και χαρίζει παλμό

·         Ο λόγος του Ξ απηχεί τη διπλωματική γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στις διαπραγματεύσεις, αντανακλώντας τις ακριβείς διατυπώσεις των ομιλητών

·         συσσώρευση παρατατικών που δηλώνουν ταχύτητα εξελίξεων, γρήγορων ενεργειών Λυσάνδρου     

·         η συσσώρευση των ρηματικών τύπων αντικατοπτρίζει την απελπισία των Αθηναίων και την ένταση που επικρατεί

·         &23: η ένταση υποχωρεί και η κατά παράταξη χρήση παρατατικών υποδηλώνει γεγονός βέβαιο που θα διαρκέσει